Տարօն Աճեմօղլու Նոպելեան մրցանակի դափնեկիր

Պոլսահայ աշ­խարհահռչակ տնտե­սագէտ Տա­րօն Աճե­մօղ­լու նո­ւաճած է 2024-ի Նո­պելեան մրցա­նակը։

Տա­րօն Աճե­մօղ­լո­ւի հետ միասին Նո­պելեալ դափ­նե­կիր­ներ դար­ձած են Սայ­մըն Ճան­սըն եւ Ճէյմս Ռո­պին­սոն։ Շո­ւէտի Գի­տու­թիւննե­րու ակա­դեմիայի կող­մէ կազ­մա­կեր­պո­ւած Նո­պելեան մրցա­նակ­նե­րը հա­մաշ­խարհա­յին գետ­նի վրայ ամե­նաբարձր մա­կար­դա­կի գնա­հատա­կան­նե­րէն կը հա­մարո­ւի։ Որո­շու­մի հրա­պարա­կու­մէն ետք Թուրքիոյ Նա­խագահ Էր­տո­ղան եւ Թուրքիոյ Հա­յոց Պատ­րիարք Սա­հակ Բ. յա­տուկ շնոր­հա­ւորու­թիւննե­րով ող­ջունած են անո­ւանի տնտե­սագէ­տի յա­ջողու­թիւնը։ Ակա­դեմիան պար­գե­ւատուու­թիւնը կը ներ­կա­յաց­նէ «հաս­տա­տու­թիւննե­րուն կազ­մութեան գոր­ծընթա­ցը եւ բա­րեկե­ցու­թեան ազ­դե­ցու­թիւնը» նիւ­թե­րու մա­սին հե­տազօ­տու­թիւննե­րը գնա­հատե­լով։

Այս մա­սին եղած է հե­տեւեալ յայ­տա­րարու­թիւնը. «Տնտե­սագի­տու­թեան այս տա­րուայ մրցա­նակա­կիր­նե­րը դիւ­րա­ցու­ցին բար­գա­ւաճ­ման մի­ջազ­գա­յին տար­բե­րու­թիւննե­րը ըն­կա­լելու խնդիրը։ Երեք տնտե­սագէտ­նե­րը երկրի մը բա­րօրու­թեան հա­մար հա­սարա­կական կազ­մա­կեր­պութիւննե­րու կա­րեւո­րու­թիւնը շեշ­տե­ցին։ Իրա­ւաբա­նու­թեան գե­րիշ­խո­ղու­թեան առու­մով տկար, հա­սարա­կու­թիւնը կե­ղեքող հաս­տա­տու­թիւններ ու­նե­ցող եր­կիրնե­րու մէջ բար­գա­ւաճում չի­րակա­նանար։ Մրցա­նակ ստա­ցող­նե­րու հե­տազօ­տու­թիւննե­րը կը պար­զեն այս երե­ւոյ­թի պատ­ճառնե­րը»։

Տա­րօն Աճե­մօղ­լու ծնած է 1967-ին Իս­թանպուլ։ Նախ­նա­կան ու­սումը ստա­ցած է Արա­մեան Ունճեան Վար­ժա­րանը ապա աւար­տած է Կա­լաթա­սարա­յի Լի­սէն։ Հա­մալ­սա­րանա­կան ու­սումը ստա­ցած է Անգլիոյ Եորք Հա­մալ­սա­րանը եւ ապա տնտե­սագի­տու­թիւն ու­սա­նած Լոն­տո­նի Տնտե­սագի­տու­թեան Հա­մալ­սա­րանի մէջ։

Ան աշ­խարհի առաջ­նա­տար տնտե­սագէտ­նե­րէն կը հա­մարո­ւի, որուն յօ­դուած­նե­րը ամե­նաշատ մէջ­բե­ծուած­նե­րու կար­գին է։

Տա­րօն Աճե­մօղ­լո­ւի հայ­րը Գէորգ Աճե­մօղ­լու Իս­թանպու­լի Հա­մալ­սա­րանի Իրա­ւաբա­նու­թեան Բաժ­նի դա­սախօս­նե­րէն էր։ Ան նաեւ կա­րեւոր մտա­ւորա­կան մը եղած է երկրի յա­ռաջա­դէմ շար­ժումնե­րու մաս­նա­կից մը։ Մենք կը յի­շենք «Եէօն» պար­բե­րակա­նի 20 Դեկ­տեմբեր 1961-ի յայ­տա­րարու­թիւնը գոր­ծազրկու­թեան, ժո­ղովրդա­վարու­թեան, մշա­կու­թա­յին զի­նակո­չի եւ եկա­մուտնե­րու բաշխման նիւ­թե­րու մա­սին։ Յաղ­տա­րարու­թիւնը ստո­րագ­րած էին 531 ակա­դեմա­կան եւ մտա­ւորա­կան­ներ, որոնց անո­ւանա­ցան­կին առա­ջինն էր Գէորգ Աճե­մօղ­լու։

Մայ­րը Իր­մա Աճե­մօղ­լու վաս­տա­կաւոր ուոս­ւոցչու­հի մըն էր եւ եր­կար տա­րիներ վա­րած էր նաեւ Արամեան Ունճեան Վար­ժա­րանի տ­նօ­րէնի պաշ­տօ­նը։ ան նաեւ ծա­նօթ է իր քեր­թո­ւած­նե­րով որոնք հա­ւաքած է «Տալ Միայն» անուն գիր­քին մէջ։