Չարեաց դաշինքի յաղթանակը
Դիտելով Սուրիոյ վգրջին զարգցումները, եղելութիւնը կարելի է բացատրել պարզ նախադասութիւնով մը՝ «Չարեաց դաշինքի յաղթանակը»։
Պարզելու համար նշենք թէ սոյն դաշինքի բաղադրիչներն են ԱՄՆ-ի գլխաւորութեամբ ամբողջ արեւմտեան Եւրոպայի երկիրները, Իսրայէլը եւ Թուրքիան։ Կասկած չկայ թէ ներկայ իրավիճակը ձեռնտու է բոլորին համար, որոնք աւելի քան 13 տարիէ ի վեր կ՚աշխատին Սուրիոյ օրինական իշխանութիւնը կործանելու համար։
Արդարեւ իշխանափոխութենէ անմիջապէս ետք իսրայէլեան զինեալ ուժերը ռմբակոծած են Սուրիոյ նաւատորմը, հակաօդային պաշտպանութեան դիրքերը եւ իր ցամաքային զօրքը հազիւ 20 քմ. Հեռաւորութեան վրայ է մայրաքաղաք Տամասկոսէն։ Աւելին ան նուաճելով Կոլանի բլուրները, կը ձգտի անցնիլ դէպի Սուրիոյ խորքերը։
Թուրքիա արդէն իսկ իր սահմաններու անվտանգութեան պատրուակով ներխուժած է հարեւան երկրի տարածքը եւ կը փորձէ այդ հատուածի քիւրտ բնակչութեան ինքնավարութեան ջանքերը կանխելու։ Ան յատկապէս Իտլիպ քաղաքի մէջ յաջողած է թրքական իշխանութիւն մը կազմելու, որ ստանձնած է հասարակական բազմաթիւ ծառայութիւններ։
ԱՄՆ եւ Եւրոպական պետութիւններ օրակարգի կը բերեն օրինական իշխանութիւնը տապալող Հէյեթ Թահրիր Ալ Շամ ահաբեկչական կազմակերպութեան օրինականացումը։ Այդ ճիհատական շարքերը յետ այսու ոչ թէ ահաբեկչական խմբակ, այլ պիտի յիշուին իբրեւ մեղմ մահմետականներ։ Յայտնի է որ այս վերջիններուն շռայլած մարդասիրական խոստումները դիւրաւ կուլ տրուած են չարեաց դաշինքի կողմէ։
Միւս կողմէ կայ նաեւ անճարակներու խմբանկար մը, ուր կը տեսնենք Ուկրաինոյ դէմ պատերազմով բաւական ուժասպառ Փութինի կառավարութիւնը եւ Սուրիայէ ետք Ամերիկայի, Եւրոպայի եւ Իսրայէլի համար գլխաւ թիրախ հանդիսացող Իրանի Իսլամ Հանրապետութիւնը։ Մոլլաներու իշխանութիւնը եւս բաւական ուժասպառ եղաւ Հզպալլահի մատնուած կորուստներուն հետեւանքով։
Եթէ քիչ մը աւելի ընդարձակ պատմական շերտի մէջ դիտենք այս բոլոր զարգացումները, պիտի տեսնենք որ Թուրքիա ընդմիշտ խնդիր ունեցած էիր հարեւան երկու պետութիւններու՝ Սուրիոյ եւ Իրանի հետ։ Այս հարեւան պետութիւնները երբեք չեն հրաժարած պատմութեան իրենց փոխանցած թշնամանքէն։ Պարզապէս հանդուրժած են իրարու, խուսափելով կործանարար պատերազմները։
Այսօր երբ միջազգային դաւադրութիւնը Սուրիայէ ետք նշաւա պիտի դարձնէ Իրանը, վստահ կրնանք ըլլալ թէ Թուրքիա եւս մաս պիտի կազմէ չարեաց դաշինքին, իր իբրեւ թէ անվտանգութիւնը պատճառաբանելով։
