Her insanın doğasında olan, yaratılıştan gelen şeyin yalnızca müzik olduğunu düşünebilirim.
Yehudi Menuhin
Avi Medina’yla, insan doğasında olanlar, din-kültür, Yahudi olmak ve isimleri üzerine konuştuk.
İsminizin anlamıyla başlayalım mı söze?
Avi, İbranicede ‘ata’ ile ‘baba’ arasında bir anlamı olan bir kelime. ‘Avram’ın kısaltılmışı. Hıristiyanlardaki Abraham ve Müslümanlardaki İbrahim’le aynı. Türkçede de İbo’ya denk geliyor.
Sizin için neden bu ismi seçmişler?
Eurovision’a İsrail’den katılan, Avi Toledano adlı bir şarkıcı varmış. Annem çok hayranmış ona. Büyükbabamın adı da Avram. İkisi bir olunca böyle olmuş; hem Avram’ın kısaltılmışını, hem de Avi Toledano’nun ismini koymuşlar bana.
Büyükbabanızın ismini size vermeleri gelenekle ilişkili mi?
Evet. Babamın babasının ismi, ailenin tek ve ilk erkek çocuğu olduğum için, gelenektir diye onun ismini koymuşlar. Hazır denk de gelmişken...
Avi Toledano’nun, sizin yaşamınızda başka bir etkisi oldu mu?
Avi Toledano 1982’de Eurovision’da İsrail’i temsil etmiş ama annem daha önceden de tanıyormuş, çok seviyormuş onu. Benim müzisyen olmamı, onunla bağlantılı olarak istediklerini sanmıyorum. Annemin ondan etkilendiği için benim ismimi seçmiş olduğunu 15-16 yaşımdayken öğrendim. O zaman müzikle ilgileniyordum ama meslek olarak bunu yapıyor değildim. Mesleğimi seçmemde bunun bir etkisi oldu mu dersen, olmadı. Belki bilinçaltımda vardır ama çok da zannetmiyorum.
Soyadınız Medina’nın anlamı nedir?
Bildiğim kadarıyla, İbranicede ve Aramicede ‘anavatan’ demek, yani kök olan, köklerinin olduğu yer... Galiba ‘Medine’ de oradan geliyor. İspanya’da ‘Medina del campo’ diye bir yer var, bizimkiler muhtemelen oradan gelmiş. Soyadımız bu yüzden Medina.
İsminizin İbranice, Aramice, İspanyolca olması Türkiye’de size neler yaşatıyor? İsminizi söylerken veya anlamından söz ederken nasıl durumlarla karşılaşıyorsunuz?
Soyadım kolay. Herkes ‘Medine’ zannediyor, ben de düzeltmiyorum. Fakat Avi sıkıntılı bir isim, çünkü nedense bir filmde veya bir dizide İsrailli bir karakter olacaksa ismi hep Avi oluyor. ‘Kurtlar Vadisi’nde bir Avi varmış. Bu yüzden, insanlara Musevi’den çok İsrailliyi çağrıştırıyor. Türkiye ile İsrail’in arasının en kötü olduğu zamanlarda sanırım İsrail Dış İşleri Bakanı’nın da adı Avi’ydi. O yüzden bu isim hep İsrailli imajı veriyor, bu da benim hiç hoşlanmadığım bir şey. İsrail, 90’lardan beri politikalarına karşı olduğum bir ülke ama onunla anılıyorum, insanların aklına onunla beraber geliyorum.
Bir Yahudi isminin, insanlara İsrail’i çağrıştırmasını olağan bulmuyor musunuz?
Olağan belki. ‘Jeffy’ ismi herkes için bir yabancı isimdir ama bir İsrailli ismi değildir. Yabancı diye bakarlar ona ama Avi’yi duyunca öyle bakmıyorlar. İsrail ile Musevi’yi bir saymak bence yanlış ama neden öyle olduğunu da anlayabiliyorum. Duruma içeriden bakan biri olarak söyleyebilirim ki, bunlar birbiriyle çok alakasız iki kavram.
Alakasız bulduğunuz bu kavramları isminizde, kişiliğinizde karıştırılıyor olması size ne hissettiriyor?
Bende bununla ilgili bir kabullenmişlik hali var. Bu kadar yıl sonra “Artık karıştırmasınlar!” demiyorum. Buna dair bir umudum yok, bu böyle olmasın diye bir çabam da olmadı hiçbir zaman. Burada yaşayan bir insan olarak, bu konuda insanların ne düşündüğüne fazla önem vermemeyi içselleştirdim, ister istemez. Fakat Yahudi olduğumu duyan insanlar İsrail politikalarından bahsetmeye başlıyor. Halbuki ben onun için karşı tarafta değilim, İsrail’in politikaları hakkında aynı şeyi düşünüyorum.
Bunu ifade ettiğinizde İsrail’e yönelik eleştirilerinizin samimiyeti sorgulanıyor mu?
Başta, çok samimi olmadığım insanlar muhtemelen sorguluyor. Fakat az çok beni tanıyanlar, hayat görüşümün ne olduğunu bilenler, bazı şeylerin kabullenilemeyeceğini ve benim neye karşı durduğumu anlıyorlar. Zaten belirli bir samimiyetten sonra alt kimlik, üst kimlik yok oluyor. Artık insan olarak neye tepki gösterdiğine bakıyor insanlar. O noktada da Yahudi olarak değil, birey olarak verdiğin tepki önemli.
Mesleğinizi icra ederken, isminiz ve Yahudi olmanız nasıl bir etki yaratıyor?
Ben film müziği bestecisiyim. Görsel için müzik yapıyorum, onun eğitimini aldım. Türkiye’de değil ama Amerika’da olsam, film endüstrisinin Yahudilerin elinde olduğu efsanesi nedeniyle ismim avantaj yaratabilirdi. Burada pek etkisi olmuyor, bununla ilgili özel bir şey yaşamıyorum. Sadece adımın yabancı olması bazılarının hoşuna gidiyor, “Filmimde yabancı isim olsun” diyorlar, bunu istiyorlar.
Müziğe dair Yahudilikle ilgili efsanelerden biri de şudur: “Yahudiler keman çalarlar, çünkü keman kolay taşınır bir alettir. Diasporada yaşayan Yahudiler bir gün yaşadıkları yerden kovulabileceklerini bilirler; keman, kaçarken yanlarında götürebilecekleri bir enstrümandır”...
İtzak Perlman jenerasyonu için mantıklı, o dönem için böyle bir şey düşünülebilir ama bizim jenerasyonumuzdan birinin bunu düşünmesi pek akıl kârı değil. Bugün, çello çalmak isteyen birini bu sebeple kemana yönlendireceklerini düşünmüyorum. Dünyanın hiçbir yerinde olmaz bence.
Dünyanın başka bir yerinde yaşadınız mı? Avi Medina ismini başka bir yerde taşımak nasıl bir şey?
İspanya’da yaşadım. Orada Medina soyadı çok yaygın olduğundan, soyadımı duyan, süper İspanyolca konuşacağım inancıyla, İspanyol vatandaşı olduğum düşüncesiyle yaklaşıyordu bana; orada da öyle bir ters anlaşılma vardı yani. İspanya’da Valencia’da yaşadım; orada hiçbir ayrımcılıkla karşılaşmadım. Bir Yahudi olarak İspanya’da yaşamak burada yaşamaktan daha kolay, çünkü burada Mavi Marmara gibi sürekli tekrarlanan olaylar karşısında kalmak var. Filistin’e karşı yapılanlara en çok burada tepki gösterildiği için burada sürekli bir stres var, orada bu yok. Bir de burada, din her şeyde en ön planda, orada değil. Hem toplumda, hem cemaatte bu böyle. Benim içinse böyle değil. Ben Yahudiliği de, bir din olarak değil bir kültür olarak görüyorum. Belki bunda Musevi Lisesi’ne değil de Anadolu Lisesi’ne gitmem etkili oldu. Arkadaşlarımın %80’i Yahudi değil, benim Türkiye’de daha rahat yaşamamda bu iyi bir temel oldu.
‘Rahat yaşamak’ ne demek?
Afallamamakla ilgili galiba. Yahudi cemaatinde bazı insanlarda bunu görüyorum; o kadar çok cemaat içinde yaşıyorlar ki, cemaatten olmayan insanları görünce afallıyorlar. Bu bana hep çok garip geliyor – hem garip, hem de nahoş.
İsimlendirmek bu kültürü devam ettirmekle ilgili mi? Bir çocuğunuz olursa, ona Yahudi kültürüne ait bir isim verir misiniz?
Kiminle çocuğun olacağına, onun ne düşüneceğine bağlı. Bir Yahudi ismi verirsem de bunun sebebi Yahudilik asimile olmasın diye olmaz; annemin, babamın anısını yaşatmak düşüncesiyle filan olur. İsim verirken amacım böyle bir şey olurdu herhalde, çünkü bir kültür isimle yaşatılır mı, ondan da çok emin değilim.
