Պերլինի մէջ հրատարակուած գիրքը կարեւոր հարցադրում ունի

Միջոցառման հետեւեց եւ «Ակօս»ի համար խմբագրեց՝

ՀՐԱՆԴ ԳԱՍՊԱՐԵԱՆ

Գերմանիոյ մէջ լոյս տե­սաւ նոր գիրք մը, որ ի մի կը բե­րէ հայ գրա­կանու­թեան ան­ցեալ դա­րի առա­ջատար բա­նաս­տեղծնե­րու եւ գրող­նե­րու ստեղ­ծա­գոր­ծութիւննե­րը։

«Քսա­ներորդ Դա­րը՝ քեր­թո­ւածք եւ ար­ձակ Հա­յաս­տա­նէն» խո­րագ­րով հրա­տարա­կուած գիր­քին մէջ տեղ կը գտնեն թէ արեւմտա­հայ թէ արե­ւելա­հայ մտա­ւորա­կան­նե­րուն գլուխգոր­ծոցնե­րը, որոնք կը բնո­րոշեն ազ­գա­յին եւ հա­մամարդկա­յին գա­ղափար­նե­րու ներ­դաշնակ զու­գակցու­մը։

Թարգմա­նաբար գեր­մա­ներէն լե­զուով հրա­տարա­կուած գիր­քը հա­ւաքա­ծոյ մըն է, որ կ՛ընդգրկէ 33 բա­նաս­տեղծնե­րու եր­կե­րը։

Շուրջ 230 էջե­րէ բաղ­կա­ցած գիր­քին գեր­մա­ներէն թարգմա­նու­թիւնը ստանձնած է Պեր­լի­նի «Frei» հա­մալ­սա­րանի դա­սախօս, բա­նասէր Տքթ. Ժի­րայր Քո­չարեան։

Թարգմա­նու­թեան աշ­խա­տան­քի աւար­տին լրա­ցու­ցիչ լու­սա­բանու­թեամբ գիր­քը վե­րաշա­րադ­րած է գեր­մա­նացի բա­նասէր եւ ըն­կե­րաբան Դքթ. Թե­սա Հոֆ­ման, ով մի շարք այլ գիր­քե­րու եւս հե­ղինակն է։

Հայ գրող­նե­րու ստեղ­ծա­գոր­ծութիւննե­րը որ­պէս հա­ւաքա­ծոյ ըն­թերցո­ղին կը ներ­կա­յացո­ւին եօթը հիմ­նա­կան վեր­նագրե­րու ներ­քեւ, փոր­ձե­լով պար­զե­լու հե­տեւեալ հարցման պա­տաս­խա­նը, որ մատ­նանշուած է գիր­քի շա­պիկին վրայ.

«Հա­յերու հա­մար քսա­ներորդ դա­րը ամե­նաող­բերգա­կանն էր, ող­բերգու­թիւննե­րով հա­րուստ իրենց պատ­մութեան մէջ։ Ան բե­րեց զան­գո­ւածա­յին աւե­րածու­թիւններ եւ պատ­մա­կան բնա­կավայ­րի գրե­թէ ողջ կո­րուստ, եր­կու հա­մաշ­խարհա­յին պա­տերազմնե­րու եւ Խորհրդա­յին բռնա­պետու­թեան տակ մնա­ցած հայ­րե­նիքի բա­ժանում։ Հայ գրող­նե­րը ինչպէ՞ս դի­մագ­րա­ւեցին կեան­քի ու հայ­րե­նիքի կո­րուստի այս սրըն­թաց յա­ջոր­դա­կանու­թիւնը, որ միայն կարճ ժա­մանա­կով ընդհա­տուած է ու­նայն յոյ­սով։ Ի՞նչը անոնց ոյժ եւ վստա­հու­թիւն տո­ւաւ»։

Հար­ցո՛ւմ, որ կա­րելի է ըն­կա­լել այժմէական, յատ­կա­պէս Ար­ցա­խեան կո­րուստէն յե­տոյ։ Են­թադրե­լի է որ գիր­քի հե­ղինակ­նե­րը այս պատ­ճա­ռով չէն զլա­ցած Ար­ցա­խեան եռա­գոյ­նը եւս աւելցնել գրա­շապի­կին։

Գիր­քի ներ­կա­յաց­ման առ­թիւ Գեր­մա­նիոյ մայ­րա­քաղաք Պեր­լի­նի մէջ կազ­մա­կեր­պո­ւեցաւ շնոր­հանդէս մը։ 1 Փետ­րո­ւար 2025 Շա­բաթ երե­կոյ մայ­րա­քաղա­քի Հայ­տան մէջ տե­ղի ու­նե­ցած մի­ջոցառ­ման մաս­նակցե­ցան գիր­քի զոյգ հե­ղինակ­ներ Տքթ. Ժի­րայր Քո­չարեան եւ Տքթ. Թե­սա Հոֆ­ման, տեղ­ւոյն հա­մայնքի ան­դամներ, ինչպէս նաեւ այլ հիւ­րեր։ Հան­դի­սաւո­րու­թեան բաց­ման խօս­քը ար­տա­սանեց տի­կին Սո­նա Այ­փէր, որ իր խօս­քին մէջ կա­րեւո­րեց հրա­տարա­կուած նոր գիր­քի ներդրու­մը, հայ­կա­կան մշա­կոյ­թի ան­բա­ժանե­լի մաս կազ­մող հայ գրա­կանու­թիւնը գեր­մա­նախօս հան­րութեան հա­սանե­լի դարձնե­լու գոր­ծին մէջ։

Մի­ջոցառ­ման ըն­թացքին գիր­քի հե­ղինակ­նե­րը հա­յերէն եւ գեր­մա­ներէ­նով ըն­թերցումներ կա­տարե­ցին Դա­նիէլ Վա­րու­ժան, Մկրտիչ Պէ­շիք­թաշլեան, Պա­րոյր Սե­ւակ, Եղի­շէ Չա­րենց, Յով­հաննէս Թու­մա­նեան, Սիլ­վա Կա­պու­տի­կեան եւ գիր­քի մէջ լոյս տե­սած այլ հայ գրող­նե­րու ստեղ­ծա­գոր­ծութիւննե­րէ հա­տոր­ներ։

Հան­դի­սաւո­րու­թեան աւար­տին տե­ղի ու­նե­ցած ըն­դունե­լու­թեամբ ներ­կա­ները առի­թը ու­նե­ցան գիր­քի հե­ղինակ­նե­րուն հետ զրու­ցե­լու եւ տպագ­րո­ւած նոր գիր­քով անոնցմէ ստո­րագ­րութիւն ստանալու։