Bugün Türkiye'de de basın özgürlüğü günüymüş
3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü öncesi, gazeteciler “casus”, “darbeci”, “terörist” suçlamalarıyla, Ceza Kanunu ve Terörle Mücadele Kanunu gölgesinde beş ömür boyu; 2 bin 229 yıl 6 ay hapis tehdidiyle karşı karşıya. Bianet’in 2016'nın ilk üç aya dair medya gözlem raporu ifade ve medya özgürlüğü şartlarının gittikçe ağırlaştığını ortaya koyuyor. Beş gazeteci ''Cumhurbaşkanı'na hakaret'' gerekçesiyle mahkum edildi ve 22'sine aynı maddeden yeni dava açıldı. Rapor geçen yılın aynı dönemiyle kıyaslandığında saldırıya uğrayan gazetecilerin 10'dan 17'ye, gözaltına alınanların 7'den 49'a, hapisteki gazetecilerin 23'ten 28'e, yayın yasaklarının 2'den 5'e ve işsizlerin 8'den 185'e yükseldiğini gösteriyor.
Erol Önderoğlu’nun hazırladığı ve 2016 Ocak, Şubat ve Mart aylarını kapsayan BİA Medya Gözlem Raporu’nda Can Dündar ve Erdem Gül'ün tutuklanması, Zaman gazetesine kayyum atanması ve hakaret davaları Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın içte ve dışta en çok eleştirildiği konu başlıkları oldu.
Kürt gazeteciler hapiste
Yılın ilk üç ayında 28 gazeteci ve 10 dağıtımcı cezaevine girdi. Gazetecilerin 18'i ve dağıtımcıların tamamı Kürt medyasından. 2015’in aynı döneminde 23 gazeteci ve 9 dağıtımcı cezaevindeydi; gazetecilerden 14’ü ve dağıtımcıların tamamı Kürt medyasındandı. TMK ve TCK kapsamında ''örgüt'' bağlantılı oldukları gerekçesiyle hapisteler. 28 gazeteciden 15'i hükümlü, ikisi mahkum oldu ancak Yargıtay kararı bekleniyor. İki kişinin yargılanması sürerken dokuzu soruşturma geçiriyor.
Saldırı ve tehditler
Üç aylık süreçte bir gazeteci Ankara'daki bombalı saldırıda yaşamını yitirdi. 15 gazeteci ve iki gazete aracı saldırıya uğradı. Ocak-Şubat-Mart döneminde 49 gazeteci ve medya çalışanı gözaltına alındı. Bir gazeteci zorla ifadeye götürüldü, bir yerel gazeteye baskın düzenlendi. Altı gazeteci ve birçok medya çalışanı tehdit edildi. PKK üç gazeteciyi kaçırdı ve ardından serbest bıraktı. Geçen yılın aynı döneminde bir gazete yazarı öldürüldü, 10 gazeteci saldırıya uğradı, bir sözlü saldırı yaşandı. 2015’in tamamındaysa, üç Suriyeli gazeteci ve bir gazete yazarı öldürüldü, 64 gazeteci, dört medya organı, bir yazar saldırıya uğradı. Ayrıca, 38 gazeteci, 21 medya organı tehdit edildi, üç de sözlü saldırı vakası yaşanmıştı.
Erdoğan mağdurları
Yılın ilk üç ayında TCK'nın 299. maddesinden yargılanan yedi kişiye toplam 11yıl 4 ay hapis cezası verildi. 32 kişi ise yazıları ve eleştirileri nedeniyle halen yargılanıyor. Toplam 20 kişi beraat etti, sekiz gazeteciye yeni soruşturma açılırken, iki gazeteci hakkında takipsizlik kararı verildi.
Siyasi isimler de davalık oldu. Selahattin Demirtaş ve Kemal Kılıçdaroğlu hakkında toplam 350 bin TL istemiyle tazminat davası açıldı. 200 bin TL'lik kısım reddedildi. Bir gazeteci ve bir yönetmene açılan toplam 200 bin TL tutarındaki tazminat davası ise sürüyor.
Ocak-Mart döneminde 53'ü gazeteci 86 kişi, eski Başbakan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kişilik haklarına saldırıda bulundukları iddiasıyla hukuki işlem gördü.
Yayın yasakları ve sansür
2016’nın ilk üç ayında, 15 internet sitesi, 8 medya organı, 312 internet haberi, 200 Twitter hesabı, 33 Youtube, 79 Instagram linki, 3 kitap, 1 panel sansüre uğradı. Beş yayın yasağı kararı çıktı ve 2 akreditasyon ayrımcılığı yaşandı.
AİHM kararları
Ocak – Mart döneminde AİHM, altısı gazeteci yedi kişinin açtığı davada Türkiye'yi ifade özgürlüğünü ihlal etmekten toplam 22 bin avro (yaklaşık 64 bin TL) maddi ve manevi tazminat ödemeye mahkum etti. 2015 yılında beş gazeteci, üç hukukçu, bir siyasetçi ve bir emekli askerin aralarında olduğu 26 kişinin açtığı davada Türkiye, AİHM önünde ifade özgürlüğünü ihlal etmekten toplam 42 bin avro (134 bin TL) tazminat ödemeye mahkum edilmişti.
AYM kararları
AİHM öncesi ''bireysel başvuru'' hakkı getirilen Anayasa Mahkemesi, Ocak – Mart döneminde iki gazetecinin bireysel başvurusunda ifade ve haberleşme özgürlüğünün ihlal edildiğini tespit etti.
185 kişi işsiz kaldı
Ocak – Mart 2016 döneminde 174 gazeteci, köşe yazarı ve medya çalışanı işten çıkarıldı veya çıkmak zorunda bırakıldı. Dokuz gazetecinin sunduğu programlar sonlandırıldı, iki uluslararası medya temsilcisine çalışma izni verilmedi. 2015 yılının tamamında bu sayı 348 idi.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Ocak – Mart döneminde haber, film ve program yayınlarından dolayı TV kuruluşlarına 24 uyarı, 51 para cezası verdi. Radyo ve TV'lere toplam 9.809.915 TL idari para cezası verdi. 2015 yılında RTÜK, yayın kuruluşlarına toplamda 5.480.245 TL para cezası vermişti. Bu verileri göre RTÜK’ün ceza sayısı azaldı ama miktarı iki katına çıktı.
