Bir mübadilin torunundan 1922 yılında İzmir

GÖZDE YILMAZ

Öncelikle biraz İzmir üzerine yürüttüğünüz çalışmalardan, yayınlardan bahsedelim, tanıyalım sizi. 

1990'dan beri, dedemin Çeşme yakınlarındaki Çiftlikköy köyü de dâhil olmak üzere İzmir ve çevresinin tarihini araştırıyorum. Tarih Vakfı tarafından yayınlanan ilk eserim, İzmir doğumlu iki Levanten, Alex Baltazzi ve George Galidies ile birlikte derlediğim, İzmir Rum lehçesine dair bir sözlüktü. Bu, 2010 yılındaki Levanten Sempozyumu'nda konuşmacı olduğum İzmir ziyaretimden hemen sonraya denk geliyor.
Daha sonra iki büyük projede yer aldım, ilki Achilleas Chatziconstantinou ile birlikte çalıştığımız, İzmir rıhtımının 1922 yangınından önceki haliyle dijital olarak yeniden canlandırılması projesiydi. Bu çalışma, sahildeki 200'den fazla binanın hassas çizimlerini, yüzlerce fotoğrafı, haritayı ve ayrıca binaların, sahiplerinin ve sakinlerinin de hikâyelerini içeriyordu. Bu iki ciltlik çalışma 2018'de yayınlandı ve bir sonraki yıl Atina Akademisi ödülüne layık görüldü. İnşallah ileride Türkçeye çevrilir. Aktif olduğum diğer büyük proje ise, İzmir coğrafyasını yangından önceki haliyle anlamaya çalışıyordu.

1922 Felaketi’nden önceki İzmir’in, mekânlarını da içeren bir haritasını yaptınız; «Smyrna - İzmir Tarihsel Haritası». Yanmış alanların haritalanması çok zor olduğundan,  neredeyse altı yıl sürdü sanırım bu çalışmanız. Bize biraz bu çalışmadan bahseder misiniz? Bu çalışmada neler bulabiliyoruz? Bu çalışmanız sonrasında sanırım ‘’İzmir Seyahat Rehberi’’ oluştu değil mi?

Aslında iki İzmir haritası oluşturdum. İlki, şu anki sokak ağları üzerinde hem mevcut ve hem de kayıp olan mekânların konumlarını içeren modern İzmir haritasıdır. Bu çalışmam, 2017 yılında Yunanca olarak yayınlandı. Diğer harita ise eski İzmir'in 1922 öncesi haritası ve evet, yanmış bölgelerin haritalanması gayet zordu. Bunu başarmak için, hem yangından önceki hem de yangından sonraki birçok planı ve haritayı kullandım. Ayrıca yangından hemen sonra, eski sokaklar hala görünür haldeyken çekilmiş hava fotoğraflarını da kullandım. Yaptığım haritada, kaybolan kilise, okul, otel, kafe, banka vb. yerlerin yanı sıra cami gibi hala var olan binalar da işaretlenmiştir. Bu haritayı, 1922’de İzmir gezginlerinin kullandığı şekliyle basmaya; bir gezi rehberine dâhil etmeye karar verdim ki oluşturduğum harita, şimdiki İzmir tarihi ile ilgilenenlere de yardımcı olacaktır. “İzmir 1922 Gezgin Rehberi” Türkçe’ye çevrildi ve yakında Altay Spor Eğitim Vakfı tarafından yayınlanacak. Haritalar dâhil çalışmalarım hakkında daha fazla bilgiyi http://gpoulimenos.info/tr/ altında bulabilirsiniz.

Hrant Dink Vakfı’nın KarDes uygulaması var; İstanbul'un çokkültürlü mirasını keşfetmek isteyen kullanıcılar için Türkçe ve İngilizce dillerinde, kişisel gezi rehberi olarak tasarlanmış, cep telefonlarına indirilebilen ücretsiz bir mobil uygulama. Hafıza turu yapmamıza imkân sağlıyor. Bu harita acaba böyle bir uygulamaya dönüşebilir mi? Nasıl yapılabilir böyle bir şey? Mekânların hikâyelerini de dinleyebiliyoruz KarDes’te, sizin haritanız vasıtasıyla böyle bir şey mümkün olabilir mi? 
Haritamın KarDes gibi bir uygulamaya dönüştürülebileceğinden eminim. Aslında ben zaten böyle bir şey yaptım, şurada görülebilir: http://gpoulimenos.info/tr/kaynaklar/etkilesimli-harita

Bu haritada, daha fazla bilgi sağlayan Türkçe, Yunanca ve İngilizce web sitelerine bağlantılar ile birlikte kimi fotoğrafları, mevcut ve kayıp İzmir mekânlarının yerlerini bulabilirsiniz. Tabii ki cep telefonları için bir uygulama daha kullanışlı olurdu, GPS'i kullanır ve kişiyi mekânlara yönlendirirdi. Böyle bir uygulama oluşturmak için işbirliklerine açığım.