Bir kibrit ve bir kilise
TUĞBA ESEN
[email protected]
SALT’ta açılan ‘Karanlıkta Gökkuşağı’ başlıklı karma sergi, Türkiye’den ve farklı ülkelerden sanatçıların çalışmalarını bir araya getiriyor. Aralarında Gülsün Karamustafa, Köken Ergun, Nilbar Güreş, Wael Shawky, Slavs and Tatars (Slavlar ve Tatarlar) ve Mujeres Publicas’ın (Halk Kadınları) da bulunduğu sanatçıların ve sanat kolektiflerinin yapıtlarını içeren sergi, güncel sanatta dine ve kalıplaşmış ritüellere nasıl yaklaşıldığını ortaya koyuyor.
Farklı dinler, ortak hafıza
Sergideki ‘Zihnimin Kafesi’ adlı yerleştirmesinde, İslam, Hıristiyan ve Musevi kültürlerine özgü el yazmalarına ait onlarca görselin şeffaf baskısını üst üste yerleştiren Gülsün Karamustafa, bu üç din arasındaki benzerlikleri görünür kılarken, ortak bir hafızayı açığa çıkarıyor. Köken Ergun’un ‘Aşura’ adlı videosu, özellikle Şiiler için önemli bir olaya, Kerbela Savaşı’nda verilen kayıpların yasının tutulduğu Aşura Günü’ne ve bugüne özgü ağlama ritüellerine odaklanıyor. Genç sanatçı Nilbar Güreş ise, dini, toplumsal cinsiyet meselelerine etkisiyle birlikte ele alıyor. Güreş, ‘Cennetin Irmakları’ adlı çalışmasında, müstehcen imgelerle dinî figürleri yan yana, genellikle kadınların el işi için kullandıkları malzemelere işliyor.
Mısırlı sanatçı Wael Shawky, geleneksel bir kukla gösterisi gibi hazırladığı filminde, Haçlı Seferleri anlatısını yeniden yorumluyor. Senaryosu Amin Maalouf’un ‘Arapların Gözünden Haçlı Seferleri’ adlı kitabından esinlenen, bir saat uzunluğundaki bu filmin çekimleri bir katedralde yapıldı. Slavs and Tatars, ‘Ana Diller ve Baba Boğazlar’ adlı çalışmasında, Doğu ile Batı arasındaki farklılığı, genellikle Ortadoğu dilleriyle ilişkilendirilen ‘kh’ sesine vurgu yaparak çiziyor. Mujeres Publicas’ın bir kibrit kutusu ve bir kitaptan oluşan yerleştirmesi, Rus düşünür Piotr Kropotkin’in “Aydınlatan yegâne kilise, yanan bir kilisedir” sözü gibi, dine ilişkin çeşitli sözler içeriyor.
