BGST’den bir dönem oyunu ‘, Zabel’

İlk kez 2015’te sahnelenen ‘Zabel’ adlı oyunun rejisini ve metin yazarlığını, aynı zamanda başlıca rolleri paylaşan Aysel Yıldırım ve Duygu Dalyanoğlu üstlendi. Yesayan’ın Türkçede yayımlanmış eserleri ve anıları taranarak oluşturulan metin, bir yaşamöyküsü arkaplanında, 19. yüzyıl sonundan 1930’lu yıllara uzanan bir zaman diliminde, Ermeni tarihine dair çok önemli göndermeler içeriyor. Bu kapsamlı ön çalışma sayesinde, Yıldırım ve Dalyanoğlu, canlandırdıkları karakterlerin ruh dünyasını kavrayıp rollerine yansıtabilmişler. Yıldırım’ın ‘Zabel’, Dalyanoğlu’nun ‘Dudu’ rolü ve özellikle Türkiye’de kadın mücadelesinin öncü isimlerinden Sırpuhi Düsap tiplemesi, bunun açık göstergeleri. İkincil rollerde yer alan Elif Karaman, Maral Çankaya ve Nihal Albayrak da, hem oyunculukları, hem de metne serpiştirilmiş Ermenice sözcüklerdeki hatasız telaffuzlarıyla beğeni topladılar.

Yesayan’ın siyasi yönü

Zabel Yesayan Ermeni tarihinde çoğunlukla kadın hareketi içinde değerlendirilen bir figür. Ancak Aysel Yıldırım ve Duygu Dalyanoğlu’nun metninde Yesayan’ın genel anlamda siyasi yönüne vurgu yapılıyor. Oyun, Stalin zulmünün somutlaştığı bir sahneyle başlıyor. Burada sorgu yargıcı Zabel Yesayan’ı hem Ermeni milliyetçiliği, hem de Fransa hesabına casusluk yapmakla itham ederek suçunu itiraf etmeye zorluyor. Konuşmaların satır aralarında, dönemin en popüler komünist şairi Yeğişe Çarents’in de milliyetçilik suçlamasıyla idam cezasına çarptırıldığı aktarılıyor.