Batı Ermenicesi ve Yapay Zekâ arasında nasıl bir köprü kurulabilir?

Şimdiye kadarki yazılarda, yapay zekanın (YZ) Batı Ermenicesini kendi sistem dili haline getirebilmesi için atılması gereken adımları ele aldım. Kendiliğinden aşılması neredeyse imkânsız olan bu durumun, özel girişimlerle nasıl ilerletilebileceğini tartıştım. Ayrıca, kapitalist ilişkiler ve devletlerin genel tutumlarının, YZ’nin toplumun tüm kesimlerine ulaşmasının önündeki engellerine ve bu engellerin aşılması için atılması gereken ilk adımlara değindim. Bu yazıda ise YZ’nin okullardaki uluslararası deneyimlerine ve bu konudaki tartışmalara odaklanacağız.

Almanya

Geçtiğimiz Ekim ayında Eğitim ve Kültür İşleri Bakanları Daimi Konferansı (KMK), YZ’nin eğitimde nasıl kullanılabileceğine dair tavsiyeler yayınladı. Bu öneriler, YZ’nin sınıflarda eleştirel ve yapıcı bir şekilde kullanılmasını hedefliyor. Öğretmenlerin YZ konusunda eğitilmesi, öğrenci verilerinin korunması ve kişiselleştirilmiş öğrenme araçlarının geliştirilmesi, öne çıkan başlıklar arasında. Ayrıca, bu teknolojilerin etkilerini düzenli olarak izlemek ve değerlendirmek için mekanizmalar kurulması planlanıyor. Amaç, dijital dönüşümü eğitimde güvenli ve etkili bir şekilde hayata geçirmek.

Almanya’nın 16 eyaletinden biri olan Bavyera’da, şu anda 19 model okulda YZ uygulamaları kullanılmaya başlandı. Eyalet Eğitim Bakanlığı, 2023/2024 eğitim yılında okuma, yazma ve aritmetik gibi temel becerilerin yanı sıra yabancı dil, motor yazma becerileri ve mesleki yönelim gibi alanlarda YZ teknolojilerine odaklanılacağını duyurdu. Geri bildirim sağlama, görev oluşturma ve öğrenme desteği için YZ; metin yazma, metin kontrolü ve matematik denetimi gibi alanlarda aktif bir şekilde kullanılmakta. Öğretmenlerin de bu teknolojilerin öğrenmeyi destekleme ve öğrencilerin motivasyonunu artırma potansiyelini doğruladığı açıklandı.

Üyesi olduğum Eğitim Sendikası GEW, YZ’nin kamu kontrolünde olması gerektiğini savunurken, bu geçiş sürecinde pedagojik, didaktik ve etik sorunların büyük ölçüde göz ardı edildiğini belirtiyor. Ayrıca, bu süreçte daha fazla ortak karar alınması gerektiğini vurguluyor. Şimdiye kadarki gözlemlerine göre, öğretmenler şu anda ChatGPT’yi daha çok ders hazırlamak için kullanıyor. Öne çıkan sorular ise sınav senaryoları ve performans değerlendirmeleri etrafında yoğunlaşıyor. Bununla birlikte, GEW, öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler için metinler ve öğretim materyalleri oluşturarak YZ’nin kapsayıcılık konusunda fırsatlar sunduğunu ifade ediyor.

GEW ayrıca okul öncesi çocukların YZ ile eğitim süreçlerine dair de fikirler ortaya koyuyor. YZ giderek hayatın birçok alanına entegre olduğu için, çocukların erken yaşlarda YZ kavramlarını anlamasının önemine vurgu yapıyor. Prof. Ute Schmid’in liderliğindeki çalışmalar, çocukların YZ’yi oyunlarla öğrenmesini sağlıyor. 

Bu tür aktiviteler, çocuklara YZ’nin insan zekâsından farklı çalıştığını ve algoritmaların insanlar tarafından tasarlandığını öğreterek eleştirel bir bakış açısı kazandırıyor. Düşünmemiz gereken, Ermenice okul öncesi eğitimde bu tür eğitimin nasıl yaşama geçirebileceği değil midir aynı zamanda?

Birleşik Krallık

Londra’daki David Game College’da bu yıl bir sınıf açıldı ve burada YZ, ana öğretmen rolünü üstleniyor. Bu pilot projede matematik, İngilizce ve bilgi teknolojileri gibi temel dersler, öğrencilerin öğrenim süreçlerini analiz eden ve kişiselleştirilmiş öğrenme yolları sunan YZ sistemleri tarafından öğretiliyor. Dersler sırasında üç eğitmen, süreci denetlemek ve gerektiğinde destek sağlamak için hazır bulunuyor. İnsan faktörünü minimalize eden bu deneysel öğretim yöntemi, belli ki YZ’nin sınırlarını keşfetme amacı taşıyor; ancak koronavirüs döneminde dijitalleşen insani ilişkilerin yarattığı yıpratıcı etkiler göz önünde bulundurulduğunda, bu yöntemin sınırlarının da daha net anlaşılabileceği bir süreç olduğu ortadadır.

Ermenistan

Ermenistan, YZ eğitime entegrasyonunda öncü ülkelerden biri olarak pilot projeler ve dijital eğitim yatırımlarıyla dikkat çekiyor. Dil öğrenimi ve otomatik değerlendirme gibi alanlarda YZ çözümleri geliştirerek eğitim kalitesini artırmayı hedefliyor. YZ eğitimi, Mıkhitar Sebastatsi Eğitim Kompleksi, Yerevan N112 Lisesi, Kutsal Eçmiadzin Ana Makamı Eurnekian Okulu ve Yerevan Devlet Üniversitesi STEM Lisesi gibi okullarda uygulanmaya başlandı.

Doğu Ermenicesinin YZ dili olarak gelişmesi, bu entegrasyonu kolaylaştıran bir unsur. Ancak, sınırlı kaynaklar, savaşın getirdiği zorluklar, yetersiz altyapı ve kapsamlı politikaların eksikliği, YZ’nin eğitim sistemine tam olarak entegrasyonunu yavaşlatıyor.

Türkiye

Geçen yıldan itibaren, 7. ve 8. sınıfların müfredatında YZ dersleri verilmeye başlandı. Milli Eğitim Bakanlığı, çeşitli alanlarda kullanılması önerilen YZ programlarının kapsamlı bir listesini de yayımladı. Ancak, diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye'de de YZ uygulamalarıyla ilgili bazı sorunlar ortaya çıktı ve bunlara ek olarak Türkiye’ye özgü problemler de gözlemleniyor. YZ’nin eğitimde kullanılmasının, sendikaları ve diğer paydaşları kapsayan geniş kapsamlı bir karar mekanizmasıyla planlanması gerekirken, mevcut durumda bu dersler bürokratik bir süreçle müfredata eklenmiş gibi görünüyor. Toplumdaki dil kullanımlarının meşrulaşması, ana dilde eğitim hakkının hayata geçirilmesi, iş imkanlarının artması, sanatsal ürünlerin çeşitli dillerde artması gibi toplumsal değişimlerle eğitimdeki ilerlemeler yol alabilir. 

Sonuç

YZ teknolojisi birçok ülkede bir kaç yıldan bu yana eğitim sistemi içinde kullanılmaya başlandı. Bu yüzden ortak deneyimler oldukça az. Batı Ermenicesinin eğitim dilinde etkin bir şekilde kullanılabilmesi için, YZ dillerinden biri haline gelmesi ve devletin bu dildeki kaynakları dijitalleştirip erişime açması gerekmektedir.

Batı Ermenicesine özel dil öğrenim platformları, öğretim materyalleri ve dijital içerikler geliştirilerek çocuklara ve gençlere yönelik oyun tabanlı öğrenme araçları hazırlanabilir. Atölye türü derslerle , Batı Ermenicesinin hem hiyerarşisi düşük bir şekilde kullanılması ve öğrenilmesinin, hem de gençlerin YZ ile verimli bir şekilde tanışmalarının önü de açılmış olur. 

Batı Ermenicesi gibi özel koşullarda öğrenilen bir dil, haliyle çok daha zor şartlarda kendi yolunu çizmek zorunda. Bu sebeple bu konuda daha çok konuşmalı, yazmalı ve ortak hareket etmenin yollarını bulmalıyız.