ՊԱՐՈՆԸ

ՊԵՐՃ ԱՐԱՊԵԱՆ

Արտակարգ ցուրտ էր այ­սօր։ Անընդհատ ձիւն կը տե­ղար։ տե­սախ­ցի­կի ոսպնեակը յա­ճախ կը շո­գիանար, բայց ես անընդհատ կը նկա­րէի։ 2010 թո­ւականն էր։ Իս­թանպուլ փո­խադ­րո­ւելէս քա­նի մը ամիս առաջ։ Հրան­դի յի­շատակ­ման մի­ջոցա­ռումն է։ Սկիզբնե­րը բա­ւակա­նին դժո­ւարա­ցած էի։ Եր­բեմն ինքզինքս փոր­ձա­ռու, շուրջ բո­լորի ան­ցուդար­ձե­րը հասկցող ըլ­լա­լով խոր­հիլ կ՚ու­զեմ, բայց յա­ճախ կը սխա­լիմ։ Կա­նու­խէն ժա­մանած էի մի­ջոցառ­ման կա­յանա­լիք վայ­րը։ Կա­մաւոր­նե­րը ճիշդ մի­ջոցառ­ման կա­յանա­լիք կէ­տին բազ­մութեան ներ­խուժե­լը կան­խե­լու հա­մար շրջա­նակ մը կազ­մած էին։ Փոր­ձե­ցի անոնց հետ խօ­սիլ եւ շրջա­նակէն ներս թա­փան­ցել։ Զար­մա­նալով տե­սայ որ հա­յերէն չէին իմա­նար։ Շա­տերը կամ քուրտ էին կամ ալ թուրք։ Իմ գի­տոսիկ կան­խա­կար­ծիքներս ան­գամ մը եւս սնան­կա­ցած էին։ Չեմ գի­տեր ուրկէ կու գար այդ հա­մոզու­մը, բայց կը կար­ծէի թէ այդտեղ մե­ծամաս­նութիիւ­նը հա­յերը պէտք էր ըլ­լա­յին։ Ինչ որ է վեր­ջա­պէս անգլե­րէն իմա­ցող մէ­կու մը պար­զե­ցի նպա­տակս եւ ան ալ ար­տօ­նեց, որ շրջա­նակէն ներս անցնիմ։ Ծա­նօթ դէմք մը չկար այդ տեղ։ միայն Ռա­քէլ Տին­քը լու­րե­րէն կը ճանչնա­յի։ Այդ օր նախզգա­ցումնե­րու հե­տեւե­լով ահա­գին լու­սանկար­ներ առի։ Տա­րիներ անց «Ակօս»ի մէջ աշ­խա­տիլ սկսե­լէ ետք ար­խի­ւիս մէջ պա­հուած այդ լու­սանկա­րին կրկին նա­յեցայ։ Ահա­գին ծա­նօթ դէմ­քեր կա­յին։ Ոմանց հետ ծա­նօթա­ցած, նոյ­նիսկ գոր­ծընկեր դար­ձած էինք։ Այս նկա­րին մէջ ինքն ալ կայ ձա­խին կանգնած է՝ մեր սի­րելի Պա­րոն Սե­րով­բեանը։ Բազ­մութեան մէջ նկա­տած էի զինք։ Յաղ­թանդամ մարդ մը։ Խմբով շէն­քէն դուրս եկած ատեն բո­լորն ալ յար­գանքով բա­րեւած էին զինք։ Այդ ժա­մանակ չէի գի­տեր թէ ով է։ Յե­տոյ «Ակօս» աշ­խա­տած տա­րինե­րուս իմ ամե­նասի­րելի­ներէն մէ­կը դար­ձաւ։ Շատ չէինք խօ­սեր իրա­րու հետ։ Աշ­խա­տան­քի մի­ջոցին շատ լուրջ տպա­ւու­թիւն մը կը թո­ղուր ու չէի հա­մար­ձա­կեր մօ­տենա­լու։ Բայց շատ լսած եմ անոր այ­լոց հետ զրոյցնե­րը։ Զինք այդ զրոյցնե­րով ճանչցայ աւե­լի շատ։ Իսկ երբ ու­րախ տրա­մադ­րութիւ­նով լե­ցուն էր կը յայտնո­ւէր անոր կա­տակա­սէր բնա­ւորու­թիւնը։ Յատ­կա­պէս ալ կը սի­րէր անու­նիս հետ ծի­ծաղել։ «Ուրկէ հնա­րած ես այս տա­րօրի­նակ Պեր­կէ անու­նը։ Փո­խէ, Պեր­կէ ըլ­լա­լով հա­յու անուն մը չկայ»։

Ամէն առի­թով կը լու­սանկա­րէի զինք։ Սկիզբնե­րը աշ­խա­տու­թիւնը կը խան­գա­րեմ, ան­հանգիստ կ՚ընե­մի մտա­վախու­թիւնը ու­նէի։ Բայց ապա հանգստա­ցայ։ Աշ­խա­տան­քի պա­հուն կամ պատշգամ­բը նստած ժա­մանակ կը մօ­տենա­յի եւ առանց զիս նկա­տելու կը նկա­րէի իր բնա­կան կե­ցուած­քով։ Շատ տպա­ւորո­ւած եմ Հա­յոց պատ­մութեան մա­սին ան­հուն գի­տելիք­նե­րէն։ Իր­մէ սոր­վե­ցայ որ մարդ ինքզինք ճանչնա­լու հա­մար նախ պէտք է հե­տաքրքրո­ւի իր ար­մատնե­րով։ Իմ «Ակօս»ի աշ­խա­տու­թե­նէն առաջ լսած էի, թէ հա­յոց պատ­մութեան ոտ­նա­հետ­քե­րով խու­մբե­րու կ՚առաջ­նորդէ պատ­մա­կան Հա­յաս­տա­նի տա­րածքնե­րուն։ Ափ­սոս որ չէի մաս­նակցած այդ շրջա­գայու­թիւննե­րէն մէ­կուն։ Սա­կայն Աղ­թա­մարի մէջ կողք կող­քի կրցանք ըլ­լալ։ Իբրեւ լու­սանկա­րիչ առան­ձին գա­ցած էի Վան։ Հիւ­րա­նոց­նե­րու մէջ տեղ չգտած ու մէջ­տե­ղը մնա­ցած էի. «Իմ սե­նեակս տեղ կայ, եկուր հոն կը մնաս» ըսաւ։ Ան­շուշտ ըն­դունե­ցի։ Վա­նի մէջ շատ ըն­դարձակ մի­ջավայր ու­նէր։ Բո­լորն ալ «Պա­րոն» կը կո­չէին իրեն։ Նոյն սե­նեակը բաժ­նած այդ եր­կու օրե­րու ըն­թացքին թէ պատ­մութեան եւ թէ զա­նազան ժո­ղովուրդնե­րու խո­հանո­ցի մշա­կոյ­թին հետ առնչո­ւած ահա­գին բան պատ­մած էր։

Սա­կայն այդ օրե­րէն յի­շողու­թեանս մէջ դրոշ­մո­ւածը հիւ­րանոցի այդ առա­ջին գի­շերն է։ Յոգ­նած էր։ Եր­կար լո­ւացուեցաւ ցնցու­ղին տակ։ Յե­տոյ սպի­տակ ան­ձե­ռոց մը փաթ­թո­ւած եկաւ նստաւ դի­մացս եւ այդ նշա­նաւոր ծխա­խոտ­նե­րէն մէ­կը վա­ռեց։ Բնաւ չխօ­սեցանք։ Գի­տէի թէ ան­ձայնու­թեան կա­րիք ու­նի։ Այդ 10-15 վայրկեան­նե­րու ըն­թացքին ով գի­տէ քա­նի քա­նի ան­գամներ մտա­բերե­ցի զինք այդ վի­ճակով լու­սանկա­րել բայց չհա­մար­ձա­կեցայ, թէ նոր ծա­նօթա­ցած էինք եւ թէ թե­րեւս այդ կեր­պա­րան­քով նկա­րուե­լէն պի­տի չա­խոր­ժէր։ Պա­հը թէեւ բո­լոր ման­րա­մաս­նութիւննե­րով յի­շողու­թեանս մէջ դրոշ­մո­ւած է, բայց մին­չեւ այ­սօր կը զղջամ այդ պա­հը լու­սանկա­րած չըլ­լա­լուս հա­մար։ Ներ­քուստ գի­տեմ թէ եթէ ար­տօ­նու­թիւն ու­զէի պի­տի չա­ռար­կէր, պի­տի հասկնար իմ յու­զումը։