Bakü’de tartışmalı Avrupa Oyunları
Azerbaycan’ın başkenti Bakü, 12 Haziran günü Avrupa spor tarihindeki yerini almaya hazırlanıyor. İlk kez düzenlenecek Avrupa Oyunları’na ev sahipliği yapacak olan şehirde 50 ülkeden 6 bin atlet, 16’sı olimpik olmak üzere toplam 20 spor dalında müsabakalara katılacak.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin gibi liderlerin açılışta yer alacağı oyunların ev sahibi Azerbaycan’sa, dünyada en çok sansür ve baskı uygulayan 10 ülkeden biri. Ülkede, gazeteciler ve insan hakları savunucuları başta olmak üzere, hâlâ 100’den fazla siyasi tutuklu bulunuyor. Devlet Başkanı İlham Aliyev’in hazırlıklar için yaklaşık 10 milyar $ aktardığı Avrupa Oyunları’nın organizatörleriyse umutlu. Uluslararası medyaya konuşan Spor Bakanı Azad Rahimov, bu yüksek harcamaların karşılığını beklediğini şu sözlerle ifade etti: “Bakü’deki Avrupa Oyunları’nın ardından, dünyadaki tüm insanlar Azerbaycan’ın Avrupa’da olduğunu öğrenecek.” Ermenistan’sa olası güvenlik sorunlarına rağmen, oyunlara 25 atletle katılma kararı aldı.
Tıpkı Olimpiyat Oyunları gibi her dört senede bir yapılacak olan Avrupa Oyunları’nın ilki, 12 Haziran Cuma günü başlayıp 28 Haziran Pazar günü düzenlenecek kapanış seremonisiyle sona erecek.
Ekonomi krizde
İki haftada 6 bin sporcunun yarışacağı oyunlar için Bakü’de beş yeni spor merkezi ve bir ana stadyum inşa edildi. Bütçeye ilişkin açıklanan resmî rakam, 1,2 milyar $. Ancak, yeni yüzme salonu, atış merkezi, jimnastik salonu, sporcu köyüyle triatlon, basketbol ve diğer sporlar için yapılan geçici sahalar da hesaba katılınca, gerçek rakamın bundan çok daha fazla olduğu düşünülüyor; keza Olimpiyat Stadı kendi başına 600 milyon $’dan fazla tuttu. Bunun yanında, enerji zengini Azerbaycan’ın 6 bin sporcunun tüm seyahat ve konaklama masraflarını da karşıladığını belirtelim. Ulaştırma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, katılımcılar Londra’dan oyunlar için özel olarak getirtilen taksileri de ücretsiz kullanabilecek. Bütün bu yatırımın enerji fiyatlarındaki düşüşe ve Manat’ın değerindeki çöküşe rağmen yapılıyor olması, ülkede tartışma konusu.
Avrupa Olimpiyat Komitesi’nin Aralık 2012’deki genel kurulunda alınan kararla hayata geçen Avrupa Oyunları’nda müsabakalar, 16’sı olimpik olmak üzere toplam 20 spor dalında yapılacak. Kalan 4 branş biraz deneysel: 3’e 3 basketbol, karate, plaj futbolu ve ‘sambo’. Sambo, Sovyetler Birliği’nde askerî eğitimlerde kullanılan, judo-güreş karışımı bir dövüş sanatı.
50 ülkeden 6 bin sporcunun yarışacağı böyle bir şölen için inşa edilen modern spor alanlarına ve katılımcılara verilen sonsuz hizmete rağmen, Azerbaycan’ın insan hakları karnesi, ilk kez düzenlenecek Avrupa Oyunları’nın da enerji zengini baskıcı ülkelerin propagandasında bir araca mı dönüşeceği sorusunu gündeme getiriyor. 2008 Çin Olimpiyatları, 2014 Soçi Kış Olimpiyatları, 2018 Rusya Dünya Kupası, 2022 Katar Dünya Kupası, bu eğilimi gösteren benzer örnekler.
Merkel reddetti
Açılış seremonisinde de siyasal ayrışmalar göze çarpıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin açılışlara katılırken, Almanya Şansölyesi Angela Merkel ve diğer Almanyalı politikacılar katılmayacaklarını açıkladı.
İki defa Olimpiyatlar için adaylıkla yetinmek zorunda kalan Bakü, Avrupa Oyunları için başvuruda bulunan tek şehirdi. Spora ilgisi iyi bilinen Devlet Başkanı İlham Aliyev, uzun bir süre Azerbaycan Olimpiyat Komitesi’nin de başkanlığını yürütmüştü. Aliyev, Avrupa Oyunları’nın arkasındaki isim olan Avrupa Olimpiyat Komitesi Başkanı Patrick Hickey’le de bu vasıtayla tanışma fırsatı bulmuş. Hickey, ‘Avrupa Oyunları’ fikrinin, eşiyle birlikte Bakü’deki 2012 Eurovizyon Şarkı Yarışması’na gittiklerinde canlandığını söylüyor.
Bakü, Avrupa Oyunları macerasında karşısında ciddi bir halkla ilişkiler sorunu buldu; çünkü Hatice İsmailova ve Leyla Yunus başta olmak üzere, ülkede 100’den fazla siyasi tutuklu bulunuyor. Azerbaycan hükümeti, 2012’deki Eurovizyon’da yaşanan protestoların ve ‘olumsuz’ haberlerin tekrarlanmaması için büyük çaba sarf etti.
Dünyaya kendini kanıtlamak ve Spor Bakanı Rahimov’un deyişiyle Avrupa haritasında yer alabilmek için büyük meblağlar harcayan Azerbaycan, uluslararası kuruluşların verilerine göre, Avrupa ülkelerinin insan hakları standardına ve spor kültürüne sahip değil; ancak gelecek yıl Formula 1 Grand Prix’sine, 2017’de İslami Dayanışma Oyunları’na, 2020’de de Avrupa Futbol Şampiyonası’ndaki dört maça ev sahipliği yapacak. Hâlihazırda bekleyen bir de Olimpiyat Oyunları adaylığı bulunuyor.
