Azerbaycan-İsrail işbirliği, İran’ı öfkelendiriyor

Aliyev, Bakü’deki savaş gemisi inşaatında.

MEHMET AKIN
[email protected]

İran, açıkça Azerbaycan’ı suçlamasa da, kendi hava sahasına girmeye çalışan bir insansız hava aracının “kuzeydeki bir eski Sovyet ülkesi” dediği bu ülkeden geldiğini ima etti. Azerbaycan hükümeti, İran’ın iddiasını yalanlayarak, açıklamaları “provokasyon” olarak nitelendirdi. İranlı iki üst düzey asker yetkili ise, İsrail yapımı Hermes hava aracının İsrail’den gelmediğinden emin olduklarını açıkladı.

Fars Haber Ajansı’nın haberine göre, geçtiğimiz Salı günü, General Hüseyin Salami, hava aracının geldiği yerin neresi olduğunu bildiklerini, fakat şimdilik bir yargıda bulunmaktan kaçındıklarını açıkladı. Aracın, İran sınırına girdiği andan itibaren ivedilikle imha edildiğini de söyledi.

Bu açıklamanın ertesi günü, yüksek rütbeli İranlı bir komutan, düşman hava aracının düşürülmesinin, misilleme hareketinin ilk adımı olduğunu, Tel Aviv’in İran’dan gelecek daha sert cevapları beklemesi gerektiğini söyledi. Aynı askeri yetkili, vurulan hava aracının geldiği yer olarak da, ülkenin kuzeyini işaret etti.

“Gerekirse ülkenin ismini açıklarız”

İranlı askeri yetkili, İsrail’in askeri üslüğünü yapan bu ülkenin, hatasını gidermesi gerektiğini, aksi takdirde ülkenin ismini açıklayacaklarını söyledi.

Azerbaycanlı yetkili Ali Hasanov’a göre ise bu iddialar, dışarıdan yapılan bir provokasyon. Oysa iddiayı dile getiren, doğrudan İran askeri yetkilileri. Bu açıklamalardan sonra, İran’ın resmî olarak Azerbaycan’ın ismini açıklayıp açıklamayacağı merak ediliyor.

İsrail’le işbirliği devam ediyor

İran’ın açıklamaları, ‘Azerbaycan-İsrail askeri işbirliği’ne yönelik eleştirel tutumun ilk örneği değil. Son yıllarda birçok raporda Azerbaycan’ın İsrail askeri araçlarına üslük yaptığı, İran tarafından dile getirilerek  kınanmıştı. Azerbaycan ise son dönemde İsrail’le hem ekonomik, hem de askeri işbirliğini artırmayı tercih ediyor.  İsrail’den 12 adet sahil güvenlik gemisi almaya hazırlanan Azerbaycan’ın, silahlı savaş gemisi almayı da planladığı konuşuluyor. Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev’in, yeni sahil güvenlik inşaatlarıyla ilgili fotoğraflar yayınlamasından sonra, sahil güvenlik gemilerinin İsrail tarafından üretildiği ortaya çıkmıştı. Daha önce İsrail, bu gemilerin hangi müşterileri için üretildiğini açıklamamıştı.

İsrail’in üçüncü büyük gaz ithalatı Azerbaycan tarafından karşılanıyor. 2012 yılında ise İsrail, Azerbaycan’a 1,6 milyar dolar değerinde uçaksavar ve füze savunma sistemleri satmıştı.

Gazze saldırılarında İsrail desteği

Azerbaycan ile İsrail arasındaki ekonomik ve askeri işbirliği, Azerbaycan medyasının İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılara dair verdiği haberlerin dilini de etkilemiş, İsrail’in yanında bir tutum sergilemişti. İsrail’i eleştiren ve boykot etmeye çalışan gruplar da engellenmiş, medyada seslerini duyurmalarına izin verilmemişti. Azerbaycan hükümetinin medya üzerindeki güçlü etkisi, halkın tutumunu da etkiliyor; çünkü Kafkas Araştırma Kaynakları Merkezi tarafından yapılan bir araştırmada halkın yüzde 88’inin televizyon haberlerini güvenilir bulduğu ortaya çıkmıştı. Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi ve Eurosia analisti Orhan Gafarli, “Hükümetin İsrail’le olan yakın ilişkileri nedeniyle, medya sadece olayların pozitif yönünü gösteriyor ve İsrail’in imajını zedeleyecek her şeyi inkâr ediyor” diyor.

25 Temmuz’da İsrail Büyükelçiliği önünde eylem yapmak isteyenler, polis tarafından engellenmişti. Azerbaycan’da ‘İsrail desteği’, sosyal medyaya da son dönemde yansımış, İsrail’e Gazze saldırıları için destek verenlerde artış olduğu görülmüştü. Gafarlı’ya göre, İsrail’e olan bu destek, Batı kimliği oluşturma amacının bir parçası. Birçok Azerbaycanlı, ABD’yle ilişkilerin gelişmesi için İsrail’le olan bağları güçlendirmenin gerekli olduğunu düşünüyor.