Azerbaycan 2023'te ele geçirdiği Dağlık Karabağ'ı "enerji bölgesi" yapmak istiyor
Azerbaycan, bu yıl COP29 iklim konferansına ev sahipliği yapacak.
Birleşmiş Milletler (BM) iklim konferansına ev sahipliği yapmak, ülkenin daha önce en önemli ulusal hedef olarak ilan ettiği yeşil enerji dönüşümünü hızlandırması için baskı oluşturuyor.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev 2021 yılında Dağlık Karabağ'ı "yeşil enerji bölgesi" olarak ilan etti ve ağırlıklı olarak hidroelektrik olmak üzere rüzgar ve güneş enerjisi santrallerine yatırım yapılacağını duyurdu.
Azerbaycan 2023'teki saldırının ardından yeniden yapılanma çabaları kapsamında yeni hidroelektrik santralleri açtı.
Euronews'ün haberine göre bugün itibariyle bölgede dört yeni santral inşa edilmiş durumda. Bölgede toplamda çeşitli büyüklüklerde yaklaşık 40 yeni hidroelektrik santrali planlanıyor.
Azerbaycan'ın hidroelektrik santralleri geliştirmedeki en önemli yabancı ortağı Japon Tokyo Electric Power Services şirketi. İngiliz fosil yakıt devi BP ve Suudi özel enerji tedarikçisi ACWA Power da Dağlık Karabağ'da güneş ve rüzgar enerjisi geliştirme konusunda Azeri hükümeti ile işbirliği yapıyor. İsviçreli sa_partners şirketi ise yeşil kentsel gelişim için master planlar geliştirdi.
Azerbaycan Devlet Ekonomi Üniversitesi'nden siyaset bilimci Nargiz Hajiyeva, "Karabağ yeni Silikon Vadisi olacak," diyor. "Ama yeşil bir şekilde."
Ermenistan Amerikan Üniversitesi'nde su uzmanı olan Garabet Kazanjian ise
"Şimdi, Azerbaycan harekete geçmekte ve kendi projelerini başlatmakta son derece hızlı davrandı. Aliyev 2020'deki ateşkesten üç ay sonra orada bir hidroelektrik santrali açtı. Bu elbette ihtiyaçtan kaynaklanıyor ama aynı zamanda güç ve zafer göstergesi anlamında da çok güçlü bir siyasi mesaj" değerlendirmesini yaptı.
Öte yandan Sivil Toplum Kuruluşları Çatışma ve Çevre Gözlemevi (CEOBS), Dağlık Karabağ'daki Azeri gelişmelerinin hızının çevre üzerinde olumsuz etkileri olabileceği konusunda uyarıda bulundu.
2021 yılında CEOBS tarafından yapılan bir araştırma, otoyol inşaatı için ormansızlaştırma konusuna odaklanmıştı ancak raporun yazarlarından biri olan Eoghan Darbyshire hidroelektrik santrallerinin de çok hızlı ilerliyor olabileceğini söylüyor.
"Çevresel etki değerlendirmelerinin yapıldığına dair hiçbir kanıt bulamadık," diyen Darbyshire, şunları da sözlerine ekledi: "Hidroelektrik santralleri söz konusu olduğunda, bu durum özellikle uzun vadeli su temini ve biyoçeşitlilik açısından riskli olabilir."
Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgalinin ardından AB, enerji bağlarını güçlendirmek amacıyla Temmuz 2022'de Azerbaycan ile bir Mutabakat Zaptı imzaladı.
Azeri fosil gazının ithalatı istikrarlı bir şekilde artıyor. Şu anda Azerbaycan, AB'nin enerji ithalatının yüzde 4,3'ünü karşılıyor. AB, Azeri gazını "istikrarlı ve güvenilir" olarak nitelendiriyor ve 2027 yılına kadar ithalatın iki katına çıkması bekleniyor.
Mutabakat zaptında ayrıca Azeri yenilenebilir enerji kapasitesinin arttırılarak, AB'ye aktarılması hedefinden de bahsediliyor.
Ancak Avrupa Parlamentosu (AP), AB'ye Azerbaycan'a enerji yaptırımları uygulanması ve Mutabakat Zaptı'nın askıya alınması çağrısında bulundu.
Şubat 2024 tarihli bir kararda AP, "Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ'a yönelik önceden planlanmış askeri saldırısı da dahil olmak üzere saldırganlık politikalarını" ve "Laçin koridorunun ablukaya alınması yoluyla Dağlık Karabağ'da yaşayan Ermenilerin organize bir şekilde aç bırakılması ve tecrit edilmesini" kınadı.
Buna karşılık olarak Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı sözcüsü de, "Avrupa Parlamentosu'nun Azerbaycan aleyhine aldığı tek taraflı ve önyargılı karar ve önergelerin AP için uzun zamandır olağan bir iş haline geldiğini" belirtti.
