Anayasa Mahkemesi’ni kullanma kılavuzu

Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı 23 Eylül'den itibaren uygulanmaya başlanacak. Anayasa Mahkemesi de bireysel başvuruya ilişkin bilgiler sunmak için '66 Soruda Anayasa Mahkemesi'ne Bireysel Başvuru' kitapçığı hazırladı. Kitapçıkta bireysel başvuru yapacak kişiler ile onlara hukuki destek sağlayacak avukatlar için bilgiler yer alıyor.

Bireysel başvurular doğrudan ya da mahkemeler ile yurtdışı temsilcilikler vasıtasıyla yapılabilecek. Başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılması gerekecek. Mahkeme, başvurucunun önemli zarara uğramadığı, açıkça dayanaktan yoksun başvuruları kabul etmeyebilecek. Kabul edilebilirlik incelemesi komisyonlarca yapılacak. Mahkeme incelemesini dosya üzerinden yapacak ancak gerekli görürse duruşma yapılmasına da karar verebilecek.

İHLAL KARARI ÇIKINCA NE OLACAK?

İnceleme sonunda hakkın ihlal edildiği kararı verilirse, ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilecek. İhlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, bunu ortadan kaldırmak için yeniden yargılama için dosya ilgili mahkemeye gönderilecek. Yeniden yargılama yararı bulunmayan durumlarda, başvurucu lehine tazminata hükmedilebilecek veya genel mahkemelerde dava açılması yolu gösterilebilecek.

66 SORUDA ANAYASA MAHKEMESİ'NE BİREYSEL BAŞVURU

Anayasa Mahkemesi tarafından hazırlanan '66 Soruda Anayasa Mahkemesi'ne Bireysel Başvuru' kitapçığında yer alan bazı bölümler şu şekilde:

* Bireysel başvuru, Anayasa'da yer alan temel hak ve özgürlüklerinden AİHS ve buna ek Türkiye'nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlalinden dolayı mağdur olduğunu iddia eden kişiler tarafından yapılabilecek.

* Örneğin yaşama hakkı, işkence ve eziyet yasağı, zorla çalıştırma yasağı, kişi hürriyeti ve güvenliği, hak arama hürriyeti, suç ve cezaların kanuniliği, özel hayata, aile hayatına, konut ve haberleşmeye saygı, düşünce, din ve vicdan hürriyeti, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti, toplantı ve örgütlenme hürriyeti, mülkiyet hakkı, serbest seçim hakkı, temel hak ve hürriyetlerin korunması, eğitim ve öğretim hakkı ve ödevi, eşitlik ve etkili başvuru hakkı gibi hakları ihlal edilenler başvuru yapabilecek.

HANGİ DURUMLARDA BİREYSEL BAŞVURU YAPILAMAYACAK?

* Anayasa Mahkemesi kararları ile Anayasa'nın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler aleyhine hiçbir şekilde bireysel başvuru yapılamayacak.

* Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler, Yüksek Askeri Şura'nın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma işlemleri, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararları gibi Anayasa'nın açıkça yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesi önüne getirilemeyecek.

* Bireysel başvurular, bireysel başvuru formu kullanılarak veya başvuru formunda bulunması gereken bütün bilgileri içeren ve aynı formatta olan bir dilekçeyle yapılacak.

* Mahkemeye yapılan başvuru belgelerinde başvurucunun kimlik bilgilerini gizlemesi mümkün olmayacak. Ancak, başvurucunun daha sonraki aşamalarda yalnızca kamuya açık olan belgelerde kimliğinin gizli tutulmasını talep edebilme hakkı bulunacak.

* Anayasa Mahkemesi, 23 Eylül tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceleyebilecek. Bu tarihten önce kesinleşen kararlar, Anayasa Mahkemesi tarafından incelenemeyecek. Bu durumu dikkate almaksızın Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulunmak amacıyla gönderilen dilekçeler, zaman yönünden yetkisizlik nedeniyle reddedilecek.

* Bireysel başvurunun, kanunlarda zorunlu idari ve yargısal başvuru yolları öngörülmüşse, bu yolların tamamının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılması gerekecek. Bu süreyi aşan başvurular başka bir inceleme yapılmaksızın reddedilecek.

* 30 günlük sürenin başlangıç tarihi olarak kesinleşmiş kararın kişiye tebliğ ya da tefhim tarihi esas alınacak. Başvurunun, kanunda gösterilen yerlerce kaydının yapılıp başvurucuya alındı belgesinin verildiği tarih ise başvurunun yapıldığı tarih olarak kabul edilecek. Bu iki tarih arasındaki sürenin otuz günü geçmesi halinde başkaca bir inceleme yapılmaksızın başvuru reddedilecek.

Başvuru kitapçığının tamamı için

http://www.anayasa.gov.tr/files/bireysel_basvuru/66_Soru.pdf

Başvuru Formu için

http://www.anayasa.gov.tr/files/bireysel_basvuru/b_b.pdf

(ZETE)

Adliye