Altın Portakal’da sansür krizi büyüyor
Bu yıl AKP’ye geçen Antalya Belediyesi’nin düzenlediği Uluslararası Altın Portakal Film Festivali, daha başlamadan gerilimlerle gündeme gelmişti. Geçen hafta Serap Engin, festivalin basın-halkla ilişkiler ile ulusal yarışma direktörlüğü görevlerinden ayrıldığını açıklamıştı. Dün de “Ulusal Belgesel Yarışma” filmlerini seçen ön jüri bir basın açıklaması yaptı. Berke Baş, Ayşe Çetinbaş ve Seray Genç’ten oluşan ön jürinin, Reyan Tuvi’nin Gezi Direnişi’ni konu alan belgeseli ‘Yeryüzü Aşkın Yüzü Oluncaya Dek’i yarışmalı bölüme seçtiğini; ancak Elif Dağdeviren yönetimindeki festivalin, filmi programdan çıkardığını duyurdu.
Jurinin yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Bir belgesel filmin içeriği ne olursa olsun TCK’ya göre değerlendirilmesini ve listeden çıkarılmasını sansür olarak nitelendiriyoruz. Böyle bir durumu kabul edilemez bulduğumuzu festival yönetimi ile paylaşmamıza ve bu durumun düzeltilmesini talep etmemize rağmen, festival yönetimi bu kararını değiştirmemiştir. Bu şartlarda, böyle bir sansürün hiçbir şekilde parçası olmayacağımızı ifade ederek bu kararı tanımıyoruz.”
Bunun üzerine festivalden resmi bir açıklama geldi:
“Festival yönetimi, başvuran filmleri kabul etme ya da reddetme hakkına sahiptir. Bu konu, festival yönetmeliğinin yirmi beşinci maddesinde de belirtilmiştir. Bu madde, ‘bir festival temsilcisinin yönteme ilişkin sorunların çözümlenmesine yardımcı olmak amacıyla, ön seçici kurul karar toplantısına katılacağını’ belirtir” denilerek, gerçekte bir iletişim sorunu yaşandığı iddia edildi:
“Bizleri değerli bir seçkiyle buluşturan belgesel ön eleme jürisinin, seçim süreciyle ilgili bir iletişim sorunu nedeniyle, festivalimizi bu tartışmanın gölgesinde bırakmayacağına inancımızı sürdürdüğümüzün ve iyi niyetimizin bilinmesini özellikle bildirmek istiyoruz.”
Sansür suçlamasıyla gündeme gelen festival komitesi, Alin Taşçıyan, Hülya Uçansu ve Zeynep Özbatur Atakan’dan oluşuyor. Diken’in haberine göre Sinema Yazarları Derneği Başkanı Alin Taşçıyan, yaptığı açıklamada hukuki danışmanların suç isnatına atıfta bulunarak, “Film halka açık ve ücretsiz gösterilecekti. Bu sorumluluğu üstümüze alamazdık” şeklinde konuştu. Komite olarak filmi “korumak istediklerini” vurguladı: “Filmin içinde kişilik hakları ihlali olan bölümlere müdahale edemezdik. Asıl bu sansür olurdu. Yönetmen de bize böyle bir teklifle gelmedi. Konuşmalar sürerken ön jüri böyle bir açıklama yaptı.”
Ön jüriden yapımcı-yönetmen Ayşe Çetinbaşsa, “Bunun bir sansür olduğunu ve gerekli düzeltmenin yapılmasını talep ettik. İtirazlarımız sonuç bulmadı ve komite geri adım atmadı. Biz de açıklama yapmak zorunda kaldık” dedi.
Bu arada SİYAD’ın resmi Twitter hesabından akşam saatlerinde yapılan, “Fikir ve sanat eserlerinin özgürce sergilenmesinden yana olduğumuzun altını, bu vesileyle çizmek isteriz” ifadesine yer veren açıklama, tatmin edici bulunmadı. Dün gece geç saatlerde 60 civarında SİYAD üyesi bir duyuruyla kararı protesto etti. Açıklama metninde “Yeryüzü Aşkın Yüzü Oluncaya Dek filmiyle dayanışma içindeyiz. Sinema yazarları olarak ilk yılından itibaren çeşitli boyutlarda destek verdiğimiz ve katkıda bulunduğumuz Altın Portakal’ın 35 yıl aradan sonra bir kez daha sansür utancı yaşamamasını diliyor, festival yönetimini bu karardan vazgeçmeye çağırıyoruz” sözleri yer aldı.
Kararın geri alınmaması halinde, sinema yazarlarının yanı sıra pek çok meslek örgütünün festivalden çekilmesi bekleniyor.
Jüri üyelerinin yaptığı açıklamanın tam metni şöyle:
Kamuoyuna Duyuru
Reyan Tuvi’nin ‘Yeryüzü Aşkın Yüzü Oluncaya Dek’ adlı filminin “Türk Ceza Kanunu'nun 125. ve 299. maddelerine aykırı ifade ve içerik ihtiva ettiği” gerekçesiyle, 51. Altın Portakal Film Festivali Ulusal Belgesel Yarışması listesinden çıkarılması, hiçbir şekilde kabul edilemez. Bir film festivalinden beklenen, filmlerin gösterim hakkını, seyircininse filmlere erişim hakkını savunmak ve filmin yaratıcılarının sanatsal ifade özgürlüğünü korumaktır. Bir filmin Türk Ceza Kanunu gerekçe gösterilerek yarışmadan ihraç edilmesi ise, festivalin kendini bir sanat kurumu değil, hukuki bir ceza mercii addederek hareket ettiğini gösterir.
Altın Portakal yönetiminin, yarışmasına başvurmuş ve ön elemeyi geçmiş bir filmin yaratıcılarını zan altında bırakması son derece vahimdir. Halihazırda birçok festivalde gösterilmiş olan ‘Yeryüzü Aşkın Yüzü Oluncaya Dek’, festival yönetiminin bu tutumuyla sadece yarışmadan çıkarılmış olmuyor, aynı zamanda söz konusu sanat eserini kriminalize etme anlamına geliyor. Filmin ileride başka etkinliklerde seyirciyle buluşmasının önünü kesebilecek ya da belli bölümlerinin sansürlenmesine zemin hazırlayacak bir uygulama.
Tüm bu nedenlerden, bu açıklamayı sadece filmin Ulusal Belgesel Film Yarışması’na geri alınması için yapmıyoruz. Aynı zamanda festivalden, Reyan Tuvi’nin sanatsal ifade özgürlüğüne sahip çıkan bir açıklama bekliyoruz. Sanat eserlerinin suç unsuru olarak görülmesine davetiye çıkaran bu kararın geri alınmasını ve filmin Ulusal Belgesel Film Yarışması’nda, sanatçının kurguladığı özgün haliyle gösterilmesini talep ediyoruz.
Ayrıca, festivalde jüri üyeliği yapmak üzere davet edilen bizlerin, bu uygulamanın ardından karar irademizi güvence altında hissetmesi mümkün değil. Festival yönetiminden, film gösterimlerinin her türlü baskıdan muaf bir şekilde yapılacağını ve seçici kurulların kararlarının manipüle edilmeyeceğini garanti eden, tavizsiz bir açıklama bekliyoruz.
Belmin Söylemez (Ulusal Yarışma, Ana Jüri)
Can Candan (Ulusal Belgesel Film Yarışması, Ana Jüri Başkanı)
Ayla Kanbur (Ulusal Belgesel Film Yarışması, Ana Jüri)
Zeynep Dadak (Uluslararası Uzun Metraj Film Yarışması, Ana Jüri)
Belma Baş (Ulusal Kısa Metraj Film Yarışması, Ana Jüri)
Emre Akay (Ulusal Kısa Metraj Film Yarışması, Ana Jüri)
Mehmet Açar (Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması, SİYAD Jürisi)
Evrim Kaya (Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması, SİYAD Jürisi)
Kaya Özkaracalar (Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması, SİYAD Jürisi)
Fırat Yücel (Uluslararası Uzun Metraj Film Yarışması, SİYAD Jürisi)
Metin Gönen (Uluslararası Uzun Metraj Film Yarışması, SİYAD Jürisi)
