Ahlak anlayışını sınayan bir müzikal
Birkaç sezondur tiyatro sahneleri LGBTİ bireylere karşı epey ‘cömert’ davranıyor. Bu konudaki oyunların bazıları (örneğin, Craft Tiyatro’nun ‘Garaj’ı, Galata Perform’un ‘İz’i) “İyi ki yazılıyor, iyi ki sahneleniyor”, bazıları da “Acaba biraz rahat mı bıraksanız insanları” dedirten cinsten. İstatistiklere göre, 2008'den bu yana Türkiye’de 45 trans kadın, sadece bu yıl içinde ise dokuz trans kadın öldürüldü. Bu kadınları anarken Hande Kader’den başka bir ismi hatırlayabilecek kaç kişi vardır? O bile hatırlansa ne âlâ... Dünyadaki ve bilhassa Türkiye’deki transseksüellerin inşa edilmeye çalışılan kaderine, cinayete kurban gitmelerine dur deyip, o ‘kader’in evrilmesi için yapılan işler, ne yazık ki, cinayetlerden daha fazla ses getiriyor. Sahnede izlediği ‘drag queen’i sokakta gördüğünde ötelemekten, onunla dalga geçmekten kendini alamayacak bir sürü insan, Athena’nın ‘Ses Etme’ şarkısına çektiği klibi beğenip sosyal medya hesabı aracılığıyla paylaşıyor. Bu konuyla ilgili az da olsa ses getirebilen, farkındalık yaratabilen sanat eseri, beğensek de beğenmesek de, değerlendirilmeyi hak ediyor. ‘Hedwig ve Angry Inch’, bu açıdan dikkatimizi çeken, başarılı örnekler arasında sayılabilecek bir müzikal.
Kazan Dairesi ekibi tarafından, Barış Arman yönetmenliğinde sahneye konan ‘Hedwig ve Angry Inch’, trans cinayetlerinden çok, cinsiyetlerin mahiyetini ve toplumun ahlak anlayışını sorgulayan, dünya üzerinde her coğrafyaya uyarlanabilecek bir metin.
Yerel referanslar
Hedwig, Batı Almanyalı transseksüel bir şarkıcı. Çocukluğu ve ailesinden başlayıp, sevdiği adamın peşinden ABD’ye gidişini, geçirdiği başarısız cinsiyet değiştirme operasyonunu, kurduğu ‘The Angry Inch’ adlı müzik grubunu, aşklarını, sevişmelerini, bestelediği şarkılarını kendine mal eden genç şarkıcı Tommy Gnosis’e duyduğu hisleri ve yaşadıklarını, izleyiciyi de hikâyesine dahil ederek anlatıyor. Bu yerinde uyarlamanın ve başarılı rejinin, izleyiciyi ânında içine alabilen bir matematiği var. Metnin uyarlaması ve çevirisi, Hedwig karakterini canlandıran Yılmaz Sütçü’ye ait; yani, oyunun her noktasında yer almış Sütçü. Ruh kattığı ‘drag queen’i sahne öncesinde o kadar iyi anlamış ve sindirmiş ki, sahnede bambaşka bir rahatlık hissi veriyor. Bir noktada, yaptığının müzikal ya da tiyatro oyunculuğundan başka bir şey olduğunu düşündürüp, bir stand-up gösterisi izlediğiniz hissini yaşatıyor; o kadar ‘oynamıyor’, o kadar samimi... Hedwig’in hikâyesini içselleştirmiş olması, güzel sesi ve şarkılara hâkimiyetiyle, hiçbir eksik bırakmıyor.
Uyarlamada metne eklenmiş olan yerel referanslar da hiç rahatsızlık vermiyor. Hedwig, Genco Erkal’a bir vesileyle selam ederken, ülkemizde hiç homoseksüelin olmadığı gerçeğini (!) yüzümüze vururken ve genlerimizle duymamız gereken gururu anlatırken, izleyici kahkaha ve alkışlarla eşlik ediyor ona. İzleyicinin arasına karıştığı zamanlarda yaptığı zekice doğaçlamalar da hiç abes durmuyor. Oyundaki diğer karakter, Hedwig’in partneri ve yardımcısı Yitzhak’ı Ayşe Günyüz canlandırıyor. Sütçü’nün gerçekçiliğinin yanında, Günyüz büyük oynamayı tercih etmiş. Sütçü’nün sahnelerinde olaylara odaklanıp sürüklenirken, Günyüz’ün müdahil olduğu bölümlerde, tavırlarındaki karikatürize halleri gördükçe, bunun bir oyun olduğu hissiyatından kurtulamıyorsunuz. Fakat yine de onun sesinin, müzikalin en iyi bileşenlerinden biri olduğu söylenebilir. Sahnede, bu iki karakter haricinde, Hedwig’in müzik grubu Angry Inch’in müzisyenleri olarak Engin Özşahin, Sinan Altıparmak, Necmi Taşkıran, Eren Turgut ve Can Kalyoncu’nun performansını dinleyebiliyoruz. Bu hoş seyirli glam rock müzikali, yazarın gerçek bir kişiden yola çıkarak yazdığı içten bir hikâyeyi, tatmin edici görsel ve işitsel olarak tatmin edici unsurlarla anlatıyor.
‘Hedwig ve Angry Inch’ 26 Kasım’da İstanbul’da Trump Kültür ve Gösteri Merkezi’nde, 13 Aralık’ta Ankara’da ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi Kemal Kurdaş Salonu’nda izlenebilir.
