"ABD'nin Ermenistan'da koridor teklifi nihai bir plan değil, geniş kapsamlı bir fikir"
Ermenistan ve Azerbaycan'ın uzun süredir tartıştığı ve gerilim konusu olan ulaşım güzargahı projeleriyle ilgili olarak, ABD yakın zamanda çıkış yaparak "koridoru 100 yıllığına bize kiralayın" teklifini ortaya koymuştu. ABD'nin bu teklifinden sonra Ermenistan, Azerbaycan Türkiye'de, koridor işletmesinin ABD'ye verilip verilmeyeceğine dair tartışmalar başlamıştı.
Türkiye ve Azerbaycan “Zengezur Koridoru” olarak adlandırdığı, Nahcivan ile Azerbaycan’ı birbirine bağlayacak ve Ermenistan kontrolünde olmayacak bir koridorda ısrarlı. Ermenistan ise kendi topraklarından geçecek ancak kendi kontrolünde olmayacak bu projeye karşı ve buna karşılık tüm bölgeyi kapsayacak “Barış Kavşağı” projesini gündemde tutuyor.
Farklı ülkelerin medyalarında çıkan haberlerle gündeme gelen ulaşım güzargahı ile ilgili olarak Civilnet, Güney Kafkasya çatışma uzmanı Olesya Vartanyan'la konuştu. Vartanyan, ABD, Ermenistan’ın Syunik bölgesinden geçmesi öngörülen transit güzergâhı için nihai bir plan değil, yalnızca genel bir kavramsal çerçeve sunduğunu söyledi. “Washington teknik bir plan sunmadı, yalnızca genel bir fikir ortaya koydu” diyen Vartanyan, detay eksikliğinin müzakere ve uyarlama için alan bıraktığını vurguladı. Vartanyan’a göre, Ermenistan bu fırsatı değerlendirmeli ve haklarını güvence altına almak için görüşmelere aktif şekilde katılmalı.
ABD'nin planına göre Azerbaycan ile Nahçıvan'ını birbirine bağlayacak olan güzergâhın, özel bir yabancı şirketin denetiminde olması öngörülüyor. Başbakan Nikol Paşinyan da 16 Temmuz’daki basın toplantısında Zvartnots Havalimanı örneğine atıfla yabancı işletmeci konusuna değinmiş ve bunun Ermenistan egemenliğini ihlal etmediğini belirtmişti.
Sorumluluk yine Yerevan'da
Tartışmalar, ABD’nin Türkiye Büyükelçisi Thomas Barrack’ın New York’ta düzenlediği basın toplantısında Syunik’ten geçecek 32 kilometrelik (gerçekte yaklaşık 42 km) güzergâh için 100 yıllık bir kira anlaşması fikrini açıklamasıyla başlamıştı. “Zangezur Koridoru” terimini açıkça kullanmasa da, yaptığı açıklamalar Trump yönetiminin bu konuyu arabuluculukla çözme niyetini ilk kez doğrulaması anlamına geliyordu. ABD’nin Ermenistan toprağı üzerinde kontrol sahibi olma iması, kamuoyunda büyük tepki doğurdu.
Ancak Vartanyan’a göre bu yöntem, dünya genelinde çatışma sonrası durumlarda sıkça kullanılıyor. Vartanyan, “Bu, daha çok lojistik ya da havaalanı işletmesi gibi düşünülmeli. Ermenistan tam yetkili olmaya devam ederken, şirket sadece şeffaflık ve koordinasyonu sağlar. Acil durumlar ya da olaylar olduğunda, sorumluluk yine Yerevan'da olur” dedi.
Vartanyan, ayrıca karşılıklı bir düzenleme olmazsa ve Azerbaycan’ın barış anlaşmasını kabul etmesi için baskı yapılmazsa, Ermenistan’a yapılan 30 yıllık bölgesel ablukanın yine çözümsüz kalabileceğini söyledi.
Pasif kalma lüksü yok
Ermenistan'ın komşusu İran’ın tepkisi ise şu ana kadar temkinli oldu. Vartanyan’a göre Tahran’daki yetkililer gelişmeleri anlamaya çalışıyor ve erken sonuçlara varmaktan kaçınıyor. Rusya ise Güney Kafkasya’daki Batı liderliğindeki her türlü girişime kuşkuyla yaklaşıyor.
Ermenistan’ın pasif kalma lüksünün olmadığını vurgulayan Vartanyan, “Eğer Ermenistan bu önerinin koşullarını kendisi belirlemezse, başkaları belirleyecek,” dedi. Bu fikri tamamen reddetmek yerine, Yerevan’daki yetkililerin aktif şekilde sürece katılmasını; egemenliğin korunması, ekonomik yarar sağlanması ve uzun vadeli bir barışın desteklenmesi için garanti talep etmesini önerdi. "Bu nihai bir teklif değil, başlangıç hamlesi” diyen Vartanyan, “Bundan sonrası, Ermenistan’ın kuralları belirleme işini ne kadar ciddiye aldığına bağlı” ifadelerini kullandı.
