2 Nisan boykotu, ne kadar etkili oldu?

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanmasından sonra başlayan protestolar, 2 Nisan'da yerini "tüketim boykotu"na bıraktı. CHP'nin ve ögrencilerin çağrısıyla başlayan bir günlük boykotta bakanlar AVM'lerde dolaştı, marketlerde alışveriş yaptı, boykota katılım çağrısı yapanlar gözaltına alındı. Boykottan bir gün sonra ise iktidar ve medyası, boykotun etkisiz olduğu haberlerini yaydı.  

Toplum Çalışmaları Enstitüsü, 2 Nisan 2025’te Türkiye genelinde yapılan tüketim boykotuna ilişkin bir rapor yayınladı. Enstitü, İstanbul ve Ankara’da CHP’nin toplumsal tabanının kuvvetli olduğu ilçelerde AVM yoğunluğu verileri incelendiğinde boykot gününe kıyasla bir sonraki gün yoğunluk artışı gözlendiğini bildirdi.

Enstitü, 2 Nisan’daki boykotu, Google Maps haritalarından elde edilen yoğunluk verileri, boykotun ertesi günü esnaf ve işletme çalışanlarıyla yapılan yüz yüze görüşmeler ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası istatistikleri ışığında analiz etti. 

AVM’ler İstanbul

İstanbul ve Ankara’da CHP seçmeninin de AKP seçmeninin de yoğunlukta olduğu bölgelerden AVM seçen enstitü, AKP’nin toplumsal tabanının güçlü olduğu ilçelerdeki AVM’lerde, boykotun ertesi günü olan yoğunlukta hafif bir artış gözlemlediğini açıkladı.

Enstitü, İstanbul’un Güngören, Başakşehir ve Esenyurt ilçelerindeki AVM’lerde, 2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da yüzde 3 civarında bir yoğunluk artışı gözlendiğini bildirdi. 

Buna karşın, CHP’nin toplumsal tabanının daha güçlü olduğu Şişli, Beşiktaş ve Sarıyer ilçelerinde bulunan AVM’lerde ise 2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da yüzde 28’lere varan bir artış gözlendi.

2-3 Nisan değişimi, Şişli’deki AVM’de yüzde 28,66, Sarıyer’deki AVM’de 14,55, Beşiktaş’taki AVM’de ise yüzde 13,77 olarak kaydedildi.

Boykot, İstanbul’da AKP seçmeninin yoğunlukta olduğu bölgelerde sınırlı kalırken, CHP seçmeninin yoğunlukta yaşadığı yerlerde farklar oluşturdu. 

AVM'ler Ankara

Aynı şekilde Ankara AVM’lerini de seçmen yoğunluğuna göre sınıflandırarak değerlendiren Toplum Çalışmaları Enstitüsü, buradaki AVM’lerde de sınırlı bir yoğunluk artışı yaşandığını, ancak bu dengeyi Çankaya’nın bozduğunu tespit etti.

3 Nisan’da, Yenimahalle’deki AVM’de yüzde 4,55, Subayevleri’ndeki AVM’de yüzde 4,35, yine Keçiören’deki bir başka AVM’de ise yüzde 1,67 puanlık bir artış yaşandığı bildirildi.

Buna karşılık, Çankaya’da yer alan AVM’lerdeki değişimler yüzde 23’ü buldu. 

Yüzyüze görüşme: Yüzde 56 düştü

Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün boykot raporunun ikinci bölümünü ise Ankara’da esnaf ve işletme çalışanlarıyla yüz yüze yapılan 384 görüşmenin sonuçları oluşturdu. Kendilerine boykotun etkisi sorulduğunda, 1-5 arası çalışana sahip işletmelerin yüzde 47,5’i satışların düştüğünü belirtti. 11 ve üzeri çalışanı olan işletmelerde ise bu oran yüzde 56’ya yükseldi. 

“Boykot amacına ulaşır mı?”

Ankete katılan işletmeler veya çalışanları “Boykot eylemini doğru buluyor musunuz?” sorusuna ise yüzde 47 oranında “Evet, doğru buluyorum” yanıtını verdi. Doğru bulmayanların oranı yüzde 43,3 olarak çıktı. Yüzde 9,7 ise “Boykotu doğru bulmuyorum ama muhalefetin başka seçeneği yok” dedi.

Bir diğer soru ise “Boykot amacına ulaşabilecek mi?” oldu. Bu soruya katılımcıların yüzde 51’i “hayır” yanıtını verirken, “evet” diyenlerin oranı ise sadece yüzde 10,4’te kaldı. Öte yandan, katılımcıların yüzde 29,2’si boykotun başarısını halkın katılımına bağlarken, yüzde 10,4’ü ise “boykotun başarısını muhalif figürlerin süreci nasıl yürüteceğine bağlı” değerlendirmesini yaptı. 

Merkez Bankası: “Yüzde 26’lık düşüş var”

Enstitü, üçüncü bölümde ise Merkez Bankası’nın sunduğu ödeme sistemleri istatistiklerini mercek altına aldı. Bu istatistiklerde, maaş ödemelerini dışarıda bırakılarak “geri kalan ödemeler” baz alındı.

İstatistikleri detaylı tablolarla açıklayan Enstitü, “Bu çerçevede bayram ve bayramdan hemen öncesi yapılan maaş ödemelerinin tüketimi arttırıcı etkisine rağmen bu raporda yer verilen analizler de dikkate alındığında, 2 Nisan boykotunun tüketimde dikkate değer bir düşüşe neden olduğu söylenebilir” bulgusuna ulaştı.