1915’in mağduru sadece Ermeniler mi?
Her katliam, her soykırım veya her vahşet, yaşandığı yerdeki ülkeyi çoraklaştırır. 1915’ten, 2011 Roboski Katliamı’na kadar bu böyle… Türkiye, bu katliamlarla çok kan kaybetti ve telafisi mümkün olmayan kayıplarla çoraklaştı; payımıza düşen de yarım kalan bir ülke oldu. 1915’in mağdurları, yalnızca Ermeniler ve Suryaniler olmadı, bir ülkenin şimdisi ve geleceği de mağdur edildi.
Trajik kurban öykülerinin hakikatinden yol sorduğumuz kadar, hayatta kalan, mesela Kayseri’de bir mağarada doğup Amerika’da otomatik araba vitesi icat eden Asadur Sarafyan gibilerinin ilham ve umut verici hikâyelerinden de yol sormaya çok ihtiyacımız var.
Ermeni Gençlik Federasyonu’nun dikkat çektiği bazı isimler şöyle:
Raymond Damadian: 1936’da New York’ta doğan matematikçi ve doktor Raymond Vahan Damadian, 1915’te Türkiye’den kaçıp ABD’ye göçen Vahan Damadian’ın oğlu. 1969’da tıp dünyasının vaz geçilmezi olan MR aletini icat etti.
Luther George Simjian: 1905 Antep doğumlu Simjian, 1915’teki katliamlarda ailesini kaybetti; önce Beyrut’a, oradan Marsilya’ya ve en sonunda ABD’ye göçerek Connecticut’taki akrabalarının yanına sığındı. Yaptığı çalışmaların sonucunda, birçok buluşun patentini aldı. Uygulaması başkasına ait olsa da, bankamatik fikrini geliştiren kişi. En önemli buluşları arasında, teleprompter yer alıyor.
Artür Bülbülyan: 1900’de Isparta’da doğan ve 1920’de ABD’ye göçen Bülbülyan, II. Dünya Savaşı’nda Amerikan ordusu tarafından kullanılan A14 oksijen maskesini icat etti.
Asadur Sarafyan: 1895’te Kayseri’de, Hamidiye alaylarının katliamlarından kaçmak için anne ve babasının sığındığı bir mağarada dünyaya gelen ve yaşam savaşı vererek hayatta kalan Sarafyan, 1914’te hayallerinin ülkesi Amerika’ya göç etti. Makine mühendisliğine ilgi duydu ve çalıştığı firmalarda bu yetisini geliştirdi. Zaman içinde deniz suyundan içme suyu elde eden arıtma tesisi, protatif elektrikli testere, kitap ciltleme makinesi gibi birçok alet icat etti. En önemli icadı ise, hiç şüphesiz otomatik araba vitesidir.
Alex Manoogian: 1901’de İzmir’de doğan Manoogian, 1920 yılında Amerika’ya göç etti. Endüstri mühendisi olarak çalışan Manoogian’ın en büyük icadı, şu an her banyonun olmazsa olmazları arasında yer alan tek gövdeli musluktur.
Örnekleri çoğaltmak ve binlerce ilham verici hayat hikâyesi ile karşılaşmak mümkün. Tüm Ermeniler Gatoğigosu Karekin II, 1915’te hayatını kaybeden soykırım kurbanlarını, 2015 yılında aziz ilan edileceğini açıklamıştı. Bence hayatını kaybedenler kadar, türlü zorluklarla hayatta kalmayı başaranlar ve direnenler de aziz ilan edilebilir. Neticede şu an varsak, eğer kültürümüzü ve dilimizi yaşatabiliyorsak, bunda onların vaz geçmemelerinin ve başlarına gelen onca hoyratlığa rağmen pes etmemelerinin büyük payı var.
