103 yılda 112 gazeteci ve yazar öldürüldü
Tutuklu Gazetecilerle Dayanışma Platformu Sözcüsü Necati Abay (TGDP), 1909 yılından itibaren katledilen gazeteci-yazarların listesini açıkladı.
6 NİSAN 1909 - HASAN FEHMİ
TGDP sözcüsü Abay yaptığı yazılı bildiride şunları dile getirdi: ' Serbesti gazetesi başyazarı Hasan Fehmi’nin 6 Nisan 1909’da Galata Köprüsü üzerinde kurşunlanarak öldürülmesinden hareketle Türkiye Gazeteciler Cemiyeti 6 Nisan tarihini 'öldürülen gazeteciler günü' ilan etmişti. 6 Nisan Öldürülen Gazeteciler Günü’nde öldürülen gazeteci ve yazarları saygıyla anıyoruz' dedi.
FAİLİ BELLİ SOKAK İNFAZLARI
Abay, ' Yaptığımız araştırmaya göre 6 Nisan 1909’dan bugüne 103 yılda 112 gazeteci ve yazar öldürüldü. Gazeteci ve yazarların çoğu, 'faili meçhul' adı verilen, aslında failleri belli sokak infazlarıyla, gözaltında kaybetme saldırılarıyla yaşamlarını yitirdiler' diye konuştu.
SALDIRILARIN ODAĞINDA TÜRK, KÜRT VE ERMENİ BASINI
Saldırıların odağında Türk basını, Kürt basını ve Ermeni basınından muhalif gazeteci ve yazarların bulunduğunu belirten Abay, 'Türk basınından gazeteci ve yazarlar, çoğunlukla 1970’li, 80’li, 90’lı yıllarda; Hrant Dink hariç Ermeni basınından gazeteci ve yazarlar 1915 yılında; Kürt basınından gazeteci ve yazarların büyük çoğunluğu da 1990-1994 yılları arasında öldürülmüş' şeklinde ifade etti.
HRANT DİNK 33. ERMENİ GAZETECİYDİ
Gazeteci cinayetlerinde 1915 yılı, 1970’li, 80’li ve 90’lı yılların belirgin olduğuna dikkat çeken Abay, '24 Nisan 1915’te, İstanbul’da, gözaltı, tutuklama ve tehcir (Çankırı’ya sürgün) saldırısına maruz kalan 220 Ermeni ileri geleni, Ermeni halk önderi, Ermeni aydını arasında 32 gazeteci ve yazar da bulunuyordu. Hepsi gözaltı-sürgün saldırısında öldürüldü. Krikor Zohrab, Siamanto, Sarkis Minasyan, Armen Doryan, Rupen Zartaryan bunlardan bazılarıydı. Halen çoğunun mezarının nerede olduğu bile bilinmiyor. 19 Ocak 2007 tarihinde İstanbul’da Agos gazetesi genel yayın yönetmeni Ermeni gazeteci ve yazar Hrant Dink’in katledilmesiyle birlikte, öldürülen Ermeni gazeteci ve yazarların sayısı 33’e yükseldi.
1990-1994 YILLARINDA 18 KÜRT GAZETECİ
1990-1994 yılları arasında savaşın yoğun olarak sürdüğü Kürt illerinde, Kürt basınından 18 gazeteci ve yazar, çok sayıda gazete dağıtımcısı öldürüldü. 30 Mayıs 1992’de yayımlanmaya başlanan, 14 Nisan 1994’te kapatılan Özgür Gündem gazetesi (Özgür Gündem gazetesi 17 yıl sonra yeniden yayımlanmaya başlandı) saldırıların hedefiydi. Musa Anter, Ferhat Tepe, Nazım Babaoğlu, Hüseyin Deniz, Hafız Akdemir Özgür Gündem gazetesinde çalışırken öldürülen Kürt gazeteci ve yazarlardan bazılarıdır. Sedat Yılmaz’ın yönettiği, 2010’da gösterime giren ödüllü 'Press' filmi de bu konuyu mercek altına almıştı.
Çeşitli zaman kesitlerinde Türk basınından Sabahattin Ali, Recai Ünal, Abdi İpekçi, Çetin Emeç, Turan Dursun, Uğur Mumcu, Ahmet Taner Kışlalı, Metin Göktepe gibi gazeteci ve yazarlar öldürüldü' diye konuştu.
Yapılan araştırmaya göre 1909 yılından bu yana 112 gazeteci ve yazarın isimleri, çalıştığı yayın kuruluşu, ölüm yeri ve tarihi şu şekildedir:
ÖLDÜRÜLEN GAZETECİ VE YAZARLARIN LİSTESİ
1- Hasan Fehmi, Serbesti gazetesi, İstanbul, 6 Nisan 1909
2- Ahmet Samim, Sada-yı Millet gazetesi, İstanbul, 9 Haziran 1910
3- Zeki Bey, Şehrah gazetesi, İstanbul, 10 Temmuz 1911
4- Şair Hüseyin Kami, Alemdar gazetesi, Konya, 1912
5- Silahçı Tahsin, Silah gazetesi, İstanbul, 27 Temmuz 1914
6- Kevork Ferid, Tasvir’i Efkar gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, akıbeti bilinmiyor.
7- Hovhannes Kazancıyan, gazeteci-yazar, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, akıbeti bilinmiyor.
8- Krikor Torosyan, Dizağik mizah dergisi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Akıbeti bilinmiyor
9- Sarkis Minasyan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ayaş, 5 Mayıs 1915
10- Sarkis Suin (Süngücüyan), İravunk (Hak) gazetesi, 1 Haziran 1915’te tutuklandı. Akıbeti bilinmiyor.
11- Nerses Papazyan, (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915
12- Harutyun Şahrigyan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, milletvekili, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915
13- Garabed Paşayan Khan, yazar, doktor, milletvekili, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915
14- Levon Larents, Tsayn Hayrenyats (Vatanın Sesi) gazetesi, Murc (Çekiç) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, 1915
15- Simpad Pürad, Pünig gazetesi, Kağapar (Fikir) dergisi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915
16- Hampartsum Hampartsumyan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915
17- Keğam Parseğyan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915
18- Şavarş Krisyan, Marmnamarz (Beden Eğitimi) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915
19- Siamanto (Adom Yarcanyan), Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915
20- Armen Doryan, yazar, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915
21- Sarkis Parseğyan (Şamil), Aşkhadank (Emek) gazetesi, Ankara 1915
22- Yervant Srmakeşhanlıyan (Yerukhan), gazeteci-yazar, Harput, 1915
23- Tılgadintzi (Hovhannes Hanıtyunyan), gazeteci-yazar, Harput 1915
24- Gagik Ozanyan, Merzifon Halguni dergisi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Sivas 1915
25- Mardiros H. Kundakçıyan, Ceride-i Şarkiye gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Kayseri’de idam edildi.
26- Vıramyan (Onnig Tertsagyan), Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, Van, 1915
27- Dikran Odyan (Aso), Yergir (Ülke) gazetesi, 1915
28- K. Khajag (Karekin Çakalyan), yazar, Diyarbakır 1915
29- Rupen Zartaryan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Diyarbakır 1915
30- Karakin Gozikyan (Yesalem), Manzume gazetesi, NorGyank (Yeni Hayat) dergisi, Trabzon sürgünü, 1915
31- E. Agnuni (Khaçadur Malumyan), Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, 5 Mayıs 1915
32- Krikor Zohrab, gazeteci-yazar, milletvekili, İstanbul 20 Mayıs 1915 sürgünü, Urfa, 15 Temmuz 1915
33- Mihran Tabakyan, yazar, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Yozgat, Ağustos 1915
34- Hagop Terziyan (Hagter), gazeteci-yazar, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Yozgat 24 Ağustos 1915
35- Diran Kelegyan, Sabah gazetesi yayın yönetmeni, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Çankırı, 26 Ağustos 1915
36- Taniel Varujan, yazar-şair, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Çankırı, 26 Ağustos 1915
37- Rupen Sevag, (Çilingiryan), Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, 26 Ağustos 1915
38- Hasan Tahsin, Hukuk-u Beşer (insan hakları) gazetesi, İzmir, 15 Mayıs 1919
39- Hüseyin Hilmi (İştirakçi veya Sosyalist Hilmi), İştirak (sosyalist)-Medeniyet dergisi, İstanbul, 15 Kasım 1922
40- Ali Kemal, Peyam-ı Sabah gazetesi, İzmit, 1922
41- Hikmet Şevket, 1930
42- Sabahattin Ali, Marko Paşa dergisi, Edirne, 2 Nisan 1948
43- Adem Yavuz, Anka Ajansı, Kıbrıs, 27 Ağustos 1974
44- Zeki Erginbay, Teknik Güç dergisi yazı işleri müdürü, İstanbul, 3 Şubat 1977
45- Hüseyin Şen, Kawa dergisi yazı işleri müdürü, İstanbul, 21 Mart, 1978
46- Gani Bozarslan, Aydınlık dergisi, 10 Mayıs 1978
47- Ali İhsan Özgür, Politika gazetesi, İstanbul, 21 Kasım 1978
48- Cengiz Polatkan, Hafta Sonu gazetesi, Ankara, 1 Aralık 1978
49- Abdi İpekçi, Milliyet gazetesi, İstanbul, 1 Şubat 1979
50- İlhan Darendelioğlu, Ortadoğu gazetesi, İstanbul, 19 Kasım 1979
51- İsmail Gerçeksöz, Ortadoğu gazetesi, İstanbul, 4 Nisan 1980
52- Ümit Kaftancıoğlu, TRT, İstanbul, 11 Nisan 1980
53- Muzaffer Fevzioğlu, Hizmet gazetesi, Trabzon, 15 Nisan 1980
54- Hayrabet Honca, Halkın Birliği gazetesi, Kayseri, 1 Mayıs 1980
55- Recai Ünal, Demokrat gazetesi, İstanbul, 22 Temmuz 1980
56- Mevlüt Işıt, Türkiye gazetesi, Ankara, 1 Haziran 1988
57- Seracettin Müftüoğlu, Hürriyet gazetesi, Nusaybin, 29 Haziran 1989
58- Sami Başaran, Gazete gazetesi , İstanbul, 7 Kasım 1989
59- Kamil Başaran, Gazete gazetesi, İstanbul, 7 Kasım 1989
60- Çetin Emeç, Hürriyet gazetesi, İstanbul, 7 Mart 1990
61- Turan Dursun, İkibine Doğru ve Yüzyıl dergisi, İstanbul, 4 Eylül 1990
62- Gündüz Etil, Yeni Günaydın Gazetesi, İstanbul,18 Eylül1991
63- Mehmet Sait Erten, Azadi-Denk dergisi, Diyarbakır, 3 Kasım 1992
64- Halit Güngen, İkibine Doğru dergisi, Diyarbakır, 18 Şubat 1992
65- Cengiz Altun, Yeni Ülke gazetesi, Batman, 24 Şubat 1992
66- İzzet Kezer, Sabah gazetesi, Cizre, 23 Mart 1992
67- Bülent Ülkü, Körfeze Bakış gazetesi, Bursa, 31 Mart 1992
68- Mecit Akgün, Yeni Ülke gazetesi, Nusaybin, 2 Haziran 1992
69- Hafız Akdemir, Özgür Gündem gazetesi, Diyarbakır, 8 Haziran 1992
70- Çetin Ababay, Özgür Halk dergisi, Batman, 29 Temmuz 1992
71- Yahya Orhan, Özgür Gündem gazetesi, Ceylanpınar, Gercüş, 9 Ağustos 1992
72- Hüseyin Deniz, Özgür Gündem gazetesi, Ceylanpınar, 10 Ağustos 1992
73- Musa Anter, Özgür Gündem gazetesi, Diyarbakır, 20 Eylül 1992
74- Yaşar Aktay, Türkiye gazetesi, Hani, 9 Kasım 1992
75- Hatip Kapçak, Hürriyet gazetesi, Mazıdağı, 18 Kasım 1992
76- Namık Tarancı, Gerçek dergisi, Diyarbakır, 20 Kasım 1992
77- Orhan Karaağar, Özgür Gündem gazetesi Van muhabiri, Van, 19 Ocak 1993
78- Uğur Mumcu, Cumhuriyet gazetesi, Ankara, 24 Ocak 1993
79- Kemal Kılıç, Özgür Gündem gazetesi, Akçakale-Urfa, 18 Şubat 1993
80- Mehmet İhsan Karakuş, Silvan gazetesi, Silvan, 13 Mart 1993
81- Ercan Gürel, HHA, Bergama, 20 Mayıs 1993
82- İhsan Uygur, Sabah gazetesi, İstanbul, 6 Temmuz 1993
83- Rıza Güneşer, Halkın Gücü gazetesi, İstanbul, 14 Temmuz 1993
84- Ferhat Tepe, Özgür Gündem gazetesi, Bitlis, 28 Temmuz 1993
85- Muzaffer Akkuş, Milliyet gazetesi, Bingöl, 20 Eylül 1993
86- Ruhi Can Tul, TDN, Kırıkkale, 14 Ocak 1994
87- Nazım Babaoğlu, Özgür Gündem gazetesi, Siverek-Urfa, 12 Mart 1994
88- Kamil Koşapınar, Zaman gazetesi, Erzurum, 19 Mart 1994
89- İsmail Ağay, Özgür Ülke gazetesi, Batman, 29 Mayıs 1994
90- Erol Akgün, Devrimci Çözüm dergisi, Gebze, 8 Eylül1994
91- Bahri Işık, Çağdaş Marmara gazetesi, İstanbul, 17 Eylül 1994
92- Ersin Yıldız, Özgür Ülke gazetesi, İstanbul, 3 Aralık 1994
93- Onat Kutlar, Cumhuriyet gazetesi, İstanbul, 11 Şubat 1995
94- Seyfettin Tepe, Yeni Politika gazetesi, Bitlis, 29 Ağustos 1995
95- Metin Göktepe, Evrensel gazetesi, İstanbul, 8 Ocak 1996
96- Kutlu Adalı, Yeni Düzen gazetesi, Kıbrıs, 8 Temmuz 1996
97- Yemliha Kaya, Halkın Gücü gazetesi, İstanbul, 27 Temmuz 1996
98- Selahattin Turgay Daloğlu, serbest gazeteci, İstanbul, 9 Eylül 1996
99- Reşat Aydın, Anadolu Ajansı, TRT, 20 Haziran 1997
100- Ayşe Sağlam, serbest gazeteci, Derince, 3 Eylül 1997
101- Abdullah Doğan, Candan FM, Konya, 13 Temmuz 1997
102- Ünal Mesuloğlu, TRT, Manisa, 8 Kasım 1997
103- Mehmet Topaloğlu, Kurtuluş dergisi, Adana, 1998
104- Süleyman Yeter, Sömürüsüz Bir Dünya İçin Dayanışma gazetesi, İstanbul, 7 Mart 1999
105- Ahmet Taner Kışlalı, Cumhuriyet gazetesi, Ankara, 21 Ekim 1999
106- Önder Babat, Devrimci Hareket dergisi, İstanbul, 3 Mart 2004
107- Yaşar Parlak, Silvan Mücadele Gazetesi, 18 Ağustos 2004
108- Hrant Dink, Agos gazetesi, İstanbul, 19 Ocak 2007
109- Engin Çeber, Yürüyüş dergisi, İstanbul, 9 Ekim 2008
110- İsmail Cihan Hayırsevener, Güney Marmara Yaşam Gazetesi (Balıkesir), Bandırma, 19 Aralık 2009
111- Metin Alataş, Azadiya Welat gazetesi, Adana, 4 Nisan 2010
112- Cevdet Kılıçlar, Hak ve Hürriyetleri İnsani Yardım Vakfı (İHH) basın bürosu internet editörü, Uluslararası sular, 31 Mayıs 2010
(Kaynak: Etha)
