1000 sayının hikâyesi Agos’un manşetlerinde
Bu hafta 1000. sayısını çıkaran Agos gazetesinin bu vesileyle 19 yıllık tarihine kısa bir bakış atarak, en çarpıcı manşetlerden bir bölümünü derlemek istedik. Derlediğimiz hikâye aynı zamanda Türkiye’nin yakın dönem siyaseti, dünyanın dört bir yanına dağılmış Ermeni diasporasının gerçekleri, Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin badireleri, 1915 soykırımından insan hikâyeleri, Türkiye Ermenilerinin güncel durumu, binlerce yıllık bir kültür ve uygarlığın tarihi ile Devlet’in yüzyıllık azınlık karşıtı politikasının ta kendisi oldu.
Nisan’da merhaba, 25 Şubat 1996
Türkiye’ Ermeni toplumunun Türkçe-Ermenice haftalık ilk yayını AGOS, 25 Şubat 1996 günü ‘Nisan’da merhaba’ manşetiyle okurlarıyla buluştu. Manşete eşlik eden fotoğraftaysa Pangaltı’da kurulan AGOS’un ilk bürosunda Hrant Dink ve arkadaşları masa başında…
Akşener: ‘Yanlış yaptım’, 4 Nisan 1997
Dönemin İçişleri Bakanı Meral Akşener, PKK lideri Abdullah Öcalan için ‘Ermeni dölü’ ifadesini kullanmış ve tartışma yaratmıştı. Akşener daha sonra Ermeni toplumundan bir grubu makamında ağırlayıp “Ermeni vatandaşlarımdan özür diliyorum” demişti.
Tuzla davası başladı, 22 Ağustos 1997
‘Kamp Armen’ ile ilgili bir sergi hazırlayan İnsan Hakları Derneği İstanbul şubesinin yöneticilerine 9. Asliye Ceza Mahkemesi’nde dava açıldı. İlk duruşmaya, Başkan Ercan Kanar’la yönetim kurulundan Turgay Kaya, Leyla Kaya ve İsmail Sarıoğlu katıldı.
Ani’nin noktasını yine koymadılar, 31 Temmuz 1998
Ani Kenti’nin yenilenip korunması için çalışmalar yürüten ‘Tarihi Miras Koruma Vakfı’, hazırladığı Türkçe sunuş metninde ‘Ani’ kentinin adını ‘Anı’ olarak kullandı. 1998’da atılan manşete eşlik eden Surp Agop Kilisesi’yse hâlâ kurtarılmayı bekliyor.
Yeni patriğimiz Mesrob Srpazan, 16 Ekim 1998
Cumhuriyet tarihinin en yoğun katılımıyla yapılan patriklik seçimi sonucunda oluşan ‘Delegeler Meclisi’, Patrik olarak Mesrob Mutafyan isminde birleşti. Mutafyan seçimden sonra “Benim için şimdi yücelmenin değil alçalmanın zamanıdır” dedi.
’36 Beyannamesi’ Demokles’in kılıcı, 13 Kasım 1998
Vakıflar Genel Müdürlüğü, Kamp Armen örneğinde olduğu gibi, 1974’ten beri azınlık mülkleri için ‘1936 Beyannamesi’nde kayıtlı olmayan mülklerin eski sahiplerine iade edilmesi’ uygulamasını sürdürüyor. 1998’deki mağdur ise Samatya Surp Kevork Kilisesi…
Ararat zor zenaat, 9 Ocak 2004
Dünyaca ünlü Kanadalı yönetmen Atom Egoyan’ın Ermeni Soykırımı’nı konu alan filmi ‘Ararat’, Türkiye’de gösterime giremedi. 16 Ocak 2004’teki ilk gösterim ülkücü kesimden gelen tepkiler sonrası Kültür Bakanlığı tarafından süresiz ertelendi.
Ölümden dönüldü, 6 Şubat 2004
Patrikhane Gençlik Kolu’nun düzenlediği inanç turu için Antalya’ya giden Türkiye Ermenileri Patriği II. Mesrob trafik kazası geçirdi. II. Mesrob’un ayak ve burun kemiği kırılırken, ilk müdahaleden sonra tedaviye İstanbul’da Surp Pırgiç Hastanesi’nde devam edildi.
Gökçen tartışması, 27 Şubat 2004
AGOS’un 410. sayısındaki ‘Sabiha-Hatun’un sırrı’ haberi Türkiye kamuoyunda tartışma yarattı. Hürriyet, AGOS’un haberini alıntılayarak manşetine taşıdı. Medyadaki tartışmaların ardından da Genel Kurmay Başkanlığı sert bir bildiri yayımladı.
Emin misiniz? Son kararınız mı?, 19 Ocak 2007
Hrant Dink’in öldürüldüğü gün bayilere çıkan AGOS’un manşetinde Akhtamar Adası’ndaki Surp Haç Kilisesi’nin açılışıyla ilgili sorunlar vardı. Restorasyonu tamamlanan kilisenin açılışı önce 24 Nisan’da, sonra gelen tepkiler üzerine 11 Nisan’a alındı.
Umuda uçtu, 26 Ocak 2007
AGOS, Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink’in öldürülmesinden sonraki ilk sayısında ‘Umuda uçtu’ manşetiyle çıktı. Gazetenin başyazısında “Garip bir his ama ne Türkiye ne de Agos belki hiçbir zaman bu kadar güçlü olmamıştı” yazıyordu.
Hrant’sız ilk Zadik, 6 Nisan 2007
Zadik armağanı olarak 5 Nisan 1996’da yayına başlayan Agos, 11’inci kuruluş yıldönümünde Hrant Dink’siz olmanın burukluğunu yaşıyordu. Agos çalışanları, “Dirilişin, bebeklerden katiller yaratan karanlığa ışık düşürmesi” temennisinde bulunuyordu.
Ermeniler hedef tahtası mı? 10 Mayıs 2007
Ermenilere yönelik artan tehditler, İstanbul’daki Ermeni okullarına gönderilen ‘Son uyarı ve ikaz’ başlıklı isimsiz mektupla iyice ayyuka çıktı. Mektupta, Ermenilerin iş ve adres bilgilerinin bilindiği ve soykırım savunuculuğundan vazgeçilmesi gerektiği yazıyordu.
Agop’un malları kimin olsun?, 11 Ocak 2008
Bedros Agopyan, kendisine açılan tapu iptal davasını kazanarak Tarabya’daki 96 dönümlük arazisinin 34 dönümünü geri almayı başardı. Agopyan, Maliye Hazinesi’ne izafeten İstanbul Mukemat Müdürlüğüne’nün açtığı davada 1949 tarihli tapu kayıtlarını kullandı.
Adalet uzaklardan geldi, 19 Aralık 2008
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, iki Ermeni vakfının el konulan malları için açtığı davaları 16 Aralık 2008’de karara bağladı. Surp Kevork Vakfı ve Surp Pırgiç Vakfı’nın kazandığı davalarda taşınmazların iadesine ya da tazminat ödenmesine karar verildi.
Olağan şüpheliler Zirve’de, 24 Temmuz 2009
Ergenekon savcısı Zekeriya Öz’e ulaşan ihbar mektubunda Malatya Zirve Yayınevi katliamını Jandarma Kurmay Albay Mehmet Ülger’in azmettirdiği bilgisi vardı. Ülger, üstlerine kurbanların bilgisini iletmiş ve misyonerlikle ilgili brifing vermişti.
Geleceğe bir kapı açıldı, 16 Ekim 2009
Türkiye-Ermenistan diplomatik ilişkilerinin kurulması için protokollerin imzalanmasından sonra Devlet Başkanı Serj Sarkisyan iki ülke arasındaki futbol maçını Bursa’da izledi. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül bu konuda, “Tarih yazmıyoruz, tarih yapıyoruz” demişti.
İttihatçı çok terakki yok, 19 Mart 2010
Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan İngiltere’den, CHP’li vekiller Onur Öymen ve Canan Arıtman Türkiye’den, Türkiye’de yaşayan Ermenileri sınır dışı ederiz açıklamasında bulundu. Erdoğan, gerekirse “Hadi siz de memleketinize” diyeceğini söyledi.
Halktan korktular, 2 Temmuz 2010
Hükümetin patrik seçimlerine izin vermemesiyle İstanbul Ermeni Partikliği’nin ruhani önderinin halkoyuyla seçilmesi geleneği büyük darbe aldı. Ruhani Kurul Başkanı Başepiskopos Aram Ateşyan, “Biz de toplanıp patrik genel vekili seçeceğiz” dedi.
AİHM katilin adını koydu, 27 Ağustos 2010
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Hrant Dink’in ifade özgürlüğünün ve yaşam hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle Türkiye’yi mahkûm etti. Hükümetin mahkemeye gönderdiği metin medyada ‘utanç savunması’ olarak ifade edildi.
Haçsız ama umutlu, 24 Eylül 2010
Senede bir gün ayin yapılmasına izin verilen, Ahtamar Adası’ndaki Surp Haç Ermeni Kilisesi’nin haçı, 19 Eylül 2010’daki ayine kadar takılmamıştı. Dünya basınının yoğun ilgi gösterdiği ayin, harabe halindeki ibadethanelerin durumunu da gündeme getirdi.
Bu gençler yaşamalıydı, 17 Aralık 2010
Soney Öğmen ile Zekeriya Vural, Soney’in ağabeyi tarafından öldürüldü. Çifti kurşunlayarak öldüren ağabey, polis verdiği ifadede cinayeti, kilise nikahı kıyılması konusunu tartışmak için yapılan görüşmede yaşanan gerginlik sebebiyle işlediğini söyledi.
Kışlada ölüm, kilisede zulüm, 29 Nisan 2011
Sevag Şahin Balıkçı, Batman Kozluk Gümüşörgü Jandarma Karakolu’nda zorunlu askerliğini yaparken, 24 Nisan’da bir başka erin silahından çıkan kurşunla nefret cinayetine kurban gitti. Sevag’ın kilisedeki cenazesiyse mülki ve askeri erkânla doldu, aile kiliseden içeri giremedi.
Toprak diyerek geçme tanı, 26 Ağustos 2011
Divan Otel, tadilatı yapılarak 2011 sonbaharından yeniden açıldı. Otelin yerinde geçmişte Pangaltı Ermeni Mezarlığı bulunuyordu. 1930’lu yıllarda gasp edilen bu alanda günümüzde TRT İstanbul Radyosu, Hilton ve Askeri Müze’nin bir kısmı bulunuyor.
Sizin dedeniz hangisi?, 18 Kasım 2011
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’yle Hrant Dink Vakfı’nın sempozyumunda konuşan Osman Baydemir, “Hamidiye Alayları içinde yer alan dedelerimin dedeliğini reddediyorum. Lice’de kırıma direnen insanları dedem olarak kabul ediyorum” dedi.
Karar hükümsüzdür, 20 Ocak 2012.
Özel Yetkili Mahkeme, Hrant Dink cinayeti davasında kararını 17 Ocak 2012’de vermişti: Cinayetin arkasında örgüt yok. 19 Ocak’ta Hrant Dink’in vurulduğu yerde toplanan on binlerce kişi “Karar hükümsüzdür” dedi
İfade özgürlüğü bahane İslam düşmanlığı şahane
Almanya’daki aşırı sağcı ‘Pro Deutschland’ partisinin, Muhammed’e hakaret içeren filmi protesto gösterilerini de beraberinde getirmişti. AGOS da 858.sayısının manşetiyle Batı’nın İslam ve Müslümanlarla ilgili sahip olduğu çifte standardı eleştirmişti.
Nüfus kayıtlarında soy kodu damgası, 2 Ağustos 2013
İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden çıkan bir yazı 1923’ten bu yana ‘vukuatlı’ nüfus kayıtlarının gizli olarak ‘soy kodu’ taşıdığını ortaya çıkardı. Cumhuriyet’in ‘soy esasına göre fişleme’ geleneği ifşa oldu.
Kaybolmuştu, bulundu, 8 Kasım 2013
Yılların tabu konusu Müslümanlaş(tırıl)mış Ermeniler; Hrant Dink Vakfı, Boğaziçi Üniversitesi ve Malatya HAYDer işbirliğiyle yapılan konferansta tartışıldı. AGOS 914. Sayısını bütünüyle bu konuya ayırdı.
Diaspora’dan mektubun var Türkiye, 18 Nisan 2014
Ermeni Soykırımı kurbanlarının anıldığı 24 Nisan günü yaklaşırken, dünyanın farklı kentlerinde yaşayan 16 Ermeni’ye bir soru yönelttik: Türkiye halkına bir mektupla hitap etseniz, ne söylemek istersiniz? Liste tanınmış isimlerden üniversite öğrencilerine kadar uzanıyordu.
Allah affetsin, 8 Ağustos 2014
Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, cumhurbaşkanı adaylığı sırasında bir TV programında, “Benim için neler söylediler. Çıktı bir tanesi affedersin çok daha çirkin şeylerle Ermeni diyen oldu” demişti. AGOS ise Erdoğan’a eleştirisini manşete taşımıştı.
