100 yıl sonra kadim topraklara yolculuk

Bundan 100 yıl önce dünyanın dört bir yanına dağılmış, gittikleri yerlerde geçmişin acı hafızasıyla geldikleri yeri unutmadan, kendi kültürlerini koruyarak yeni bir hayat kurma çabasına girmiş çoğu Ermeni için, üzerinde yaşadığımız bu topraklar, birçok duygunun karşılığıdır. Bazısı için korku, bazısı için merak, ama belki de çoğu için bitmek bilmeyen ve dört kuşaktır dinmeyen bir özlem… 

Son yıllarda, tüm bu duygular ve dinledikleri aile hikâyeleri eşliğinde, özellikle Diyarbakır, Van, Kars gibi doğu illerini ziyaret edenlerin sayısı hayli arttı. Amerika, Avrupa, Ortadoğu ve Ermenistan’dan düzenlenen bireysel geziler ve grup seyahatleri, geçmişle bugün ve dolayısıyla gelecek arasında bir köprü kuruyor. Bu uzun yolculuklardan birini gerçekleştiren ikinci kuşak Amerikalı Ermeni Matthew Karanian, ‘Historic Armenia After 100 Years’ (100 Yıl Sonra Tarihi Ermenistan) adlı bir gezi kitabı yayımladı.

Dün ve bugün

Tarihi ‘Batı Ermenistan’ topraklarının 6 ili Van, Erzurum, Harput, Bitlis, Diyarbakır ve Sivas’tan; ‘Doğu Ermeni Bölgesi’ Ani ve Kars illerinden, ayrıca önemli merkezler olan Sason, Gürün, Cunkuş, Zara, Muş, Erzincan, Eğin’den, yazarın kendi çektiği 125 fotoğraf ve haritalarla zenginleştirilmiş kitap, bu bölgelere seyahat etmek isteyenler için bir kılavuz niteliğinde. Karanian, kilise, manastır ve köylerin tarihini anlattığı; 100 yıl önceki durumlarını ve şimdiki yerle bir edilmiş hallerini gözler önüne serdiği kitabında, ‘Gizli Ermeniler’ adlı bir bölüm de hazırlamış.

1915’ten bu yana, kültürel anıtların çoğunun ortadan kaldırıldığını ya da başka amaçlar için kullanıldığını vurgulayan Karanian, bu yok edişe meydan okurken bir keşif yolculuğu da vaat ediyor. Vatanlarına geri dönemeyenler için, eski ve yeninin ayrıntılı bir şekilde resmedilip anlatıldığı kitap, bu yönüyle sadece bir gezi rehberi değil, gezinin de ta kendisi.

Bu gezi kitabını özel kılan sebepler arasında, kitapta yere alan bölgelere nasıl gidebileceğiniz, nereleri ziyaret edebileceğiniz, gün gün vaktinizi nasıl değerlendirebileceğiniz yönündeki öneriler yer alıyor.  Karanian, yolculuk kitabının birinci bölümünde bir sayfayla Hrant Dink’i de anıyor.

Kitabı edinmek isteyenler, şu adresinden bilgi edinebilirler.

‘Doğu ve Batı Ermenistan’a adanmış bir hayat

Matthew Karanian, Kaliforniya’da hukuk eğitimi aldı, uzun yıllar Ermenistan’da yaşadı ve çalıştı. Yerevan’daki Amerikan Üniversitesi’nde hukuk dersleri veren Karanian, 2003 yılından itibaren öğrencileriyle birlikte hukuk dergisi ‘Armenian Law Review’ çıkarmaya başladı. ABD ve Kanada’nın çeşitli dergilerinde, Ermenistan’ı anlattığı makaleleri yayımlandı. 1995’ten beri, araştırması için, ‘Doğu ve Batı Ermenistan’a çok sayıda gezi düzenledi. Karanian’ın bir önceki çalışması, yine seyahatlerinden sonra İngilizce olarak kaleme aldığı ‘Armenia and Karabakh: The Stone Garden Travel Guide’ (Ermenistan ve Karabağ: Taş Bahçe Gezi Rehberi) kitabıydı.